Khi gia đình chào đón thêm một em bé, niềm vui thường đi kèm với nỗi lo lắng của bố mẹ dành cho con lớn. 

Nhiều cha mẹ sợ rằng con đầu sẽ cảm thấy bị “ra rìa”, không còn được quan tâm như trước. Tâm lý ghen tị, buồn bã hoặc hành vi “trẻ hóa” (như đòi bú bình, đòi bế ẵm như em) thường xảy ra khi trẻ nghĩ rằng tình yêu thương của bố mẹ đã bị chia đôi. 

Ngoài ra, bố mẹ cũng lo con lớn khó thích nghi với vai trò mới, dễ nảy sinh mâu thuẫn hoặc có thái độ chống đối với em bé. Nỗi lo không chỉ dừng lại ở tình cảm mà còn ở trách nhiệm: con lớn có thể bị người lớn kỳ vọng “phải nhường nhịn, phải trưởng thành hơn”, vô tình tạo áp lực cho trẻ. 

Bên cạnh đó, việc dành nhiều thời gian cho em nhỏ khiến bố mẹ sợ mình không còn đủ sức để quan tâm và duy trì sự gắn bó với con đầu. Tất cả những điều này khiến nhiều bậc phụ huynh trăn trở: làm thế nào để cân bằng tình cảm, vừa chăm sóc em bé chu đáo, vừa giữ cho con lớn cảm thấy an toàn, được yêu thương và không bị mất đi vị trí đặc biệt trong gia đình.

Dưới đây là 10 điều cha mẹ nên làm với con lớn khi gia đình chào đón thêm em bé để giúp con không bị có tâm lý bị "ra rìa" và xây dựng tình cảm anh/chị/em gắn bó:

1. Chuẩn bị tâm lý cho con từ sớm

Nếu cha mẹ bất ngờ thông báo “sắp có em” vào phút cuối, con lớn sẽ dễ sốc và lo lắng bị “soán ngôi”. Vì vậy, hãy kể cho con nghe về em bé ngay từ khi mẹ mang thai. Có thể dùng sách ảnh, truyện thiếu nhi về việc “làm anh, làm chị” hoặc cho con xem hình siêu âm. Điều này giúp con làm quen dần và bớt ghen tị khi em chào đời.

2. Cho con tham gia hành trình chào đón em

Khi con được tham gia chuẩn bị đồ dùng sơ sinh, chọn màu chăn, chọn một món quà nhỏ cho em, con sẽ cảm thấy mình cũng là một phần trong niềm vui của gia đình, chứ không bị đứng ngoài. Đây cũng là cách gieo vào con niềm tự hào về vai trò anh/chị.

3. Dành thời gian riêng cho con lớn

Sau khi sinh, cha mẹ thường bận rộn chăm em bé nên vô tình bỏ quên con lớn. Chỉ cần 15–20 phút mỗi ngày để chơi, đọc sách hoặc trò chuyện riêng với con, trẻ sẽ cảm nhận rằng mình vẫn được yêu thương và quan trọng. Khoảnh khắc nhỏ này rất ý nghĩa để giữ sợi dây gắn kết.

4. Gọi con bằng vai trò mới

Việc gọi con là “anh trai”, “chị gái” không chỉ là cách xưng hô, mà còn giúp con hình thành bản sắc mới – người có trách nhiệm, có vị trí riêng trong gia đình. Tuy nhiên, cha mẹ nên khen ngợi và khích lệ nhiều hơn, tránh biến danh xưng này thành áp lực buộc con “lúc nào cũng phải nhường em”.

5. Khen ngợi khi con giúp chăm em

Trẻ nhỏ rất thích được công nhận. Khi con lấy tã, hát cho em nghe hay giúp mẹ một việc nhỏ, hãy nói “Cảm ơn con, mẹ rất tự hào”. Điều đó khiến con cảm thấy mình có ích, tăng tình cảm tích cực dành cho em.

6. Tôn trọng cảm xúc của con

Nhiều cha mẹ hay nói: “Con phải thương em chứ, sao lại ghen?” nhưng thật ra ghen tị là phản ứng rất bình thường. Thay vì trách mắng, cha mẹ hãy thừa nhận cảm xúc: “Mẹ hiểu con thấy buồn khi em được bế nhiều hơn. Nhưng con yên tâm, mẹ thương con không kém đâu.” Cách này giúp trẻ học được rằng cảm xúc nào cũng được lắng nghe.

7. Để con tham gia chăm sóc theo cách phù hợp

Một cái vuốt ve nhẹ nhàng, cầm bình sữa phụ mẹ hay đặt em vào nôi… đều là những việc con lớn có thể làm. Tham gia trực tiếp khiến trẻ cảm thấy mình gần gũi với em, từ đó tình thương nảy sinh tự nhiên, thay vì bị gò ép.

8. Giữ thói quen cũ với con lớn

Nếu trước đây tối nào mẹ cũng đọc truyện cho con lớn, sau khi có em, hãy cố gắng duy trì. Những thói quen này giúp trẻ cảm thấy sự xuất hiện của em bé không làm “biến mất” quyền lợi của mình, giảm nỗi lo bị thay thế.

9. Tránh so sánh giữa các con

So sánh chỉ tạo ra áp lực và sự ganh ghét. Thay vì nói “Em ngoan hơn con” hoặc “Con phải nhường em”, hãy khích lệ từng bé theo ưu điểm riêng: “Mẹ thích cách con hát cho em nghe”, “Mẹ thấy em cười dễ thương nhỉ?”. Như vậy, mỗi bé sẽ tự tin vào giá trị cá nhân.

10. Tạo kỷ niệm chung của cả gia đình

Chụp ảnh gia đình, cùng nhau đi dạo, picnic nhỏ… là những trải nghiệm giúp con lớn có ký ức đẹp về thời điểm em ra đời. Khi cảm thấy mình cùng chia sẻ niềm vui với cả nhà, con sẽ bớt ghen và học được sự gắn kết.

Tóm lại, điều quan trọng nhất là đảm bảo con lớn vẫn cảm thấy được yêu thương và có chỗ đứng trong gia đình, thay vì bị “ra rìa” sau khi có em bé.