“Khoảng nửa đêm, trong căn phòng yên tĩnh dành cho các bà mẹ cho con bú, 4 người phụ nữ ngồi lặng lẽ. Một người mẹ vừa sinh chưa đầy 2 tuần, mí mắt nặng trĩu, vừa bế con vừa gà gật trong cơn buồn ngủ. Nữ y tá liền bước vào, nhẹ nhàng bế đứa trẻ đi, để người mẹ có thể trở về phòng riêng nghỉ ngơi. Với nhiều phụ nữ Hàn Quốc, giấc ngủ - thứ xa xỉ nhất sau sinh - là một phần trong dịch vụ trọn gói tại các trung tâm chăm sóc sau sinh”. 

Đây là cách tờ The New York Times mở đầu một bài viết về dịch vụ ở cữ tại Hàn Quốc - đất nước có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới, nhưng hệ thống chăm sóc hậu sản được coi là bậc nhất.

Không chỉ ở Hàn Quốc, nhiều quốc gia châu Á có sự tương đồng trong nét văn hóa Á Đông cũng đang phát triển dịch vụ này. Ở Tokyo (Nhật Bản), các khách sạn chăm sóc hậu sản thường ở trạng thái kín chỗ. Tại Singapore, có gia đình chi tới hàng chục nghìn SGD (10.000 SGD tương đương 205 triệu đồng) để mua gói ở cữ cao cấp. Ở Trung Quốc, từ năm 2018, đất nước tỷ dân đã có hơn 3.000 trung tâm chăm sóc sau sinh (theo Viện Nghiên cứu Công nghiệp Quảng Đông) và đến tháng 8/2023 là 5.133 trung tâm (theo báo cáo ở ResearchGate).

Những hình ảnh và con số này không chỉ là chuyện cá nhân đơn lẻ - đó là dấu hiệu của một cuộc chuyển đổi văn hoá và thị trường: Ở cữ truyền thống đang được thương mại hoá, được chuyên nghiệp hóa và khoa học hóa thành trải nghiệm nghỉ dưỡng hậu sản.

Chi tiền tỷ đi ở cữ

Ở Hàn Quốc, có một từ là “joriwon” dùng để mô tả các trung tâm chăm sóc sau sinh nhỏ, sang trọng và thoải mái. Tại đây, các mẹ được chăm sóc chu đáo trong vài tuần sau khi sinh và được tận hưởng chỗ ở như khách sạn 5 sao.

Không chỉ được đảm bảo giấc ngủ, các mẹ ở một trung tâm ở cữ điển hình tại Hàn Quốc còn có 3 bữa ăn nóng hổi được phục vụ tận phòng, kèm theo dịch vụ massage, chăm sóc da mặt, lớp học nuôi dạy con. Các em bé được y tá túc trực chăm sóc suốt ngày đêm, mẹ chỉ cần ra khỏi phòng khi đến giờ cho con bú tại phòng chung, hoặc có thể yêu cầu đưa con về phòng riêng bất cứ lúc nào.

Nhiều báo cáo cho thấy tỷ lệ sử dụng dịch vụ này rất cao ở Hàn Quốc, nhất là đô thị. Phụ nữ sau sinh thường chọn ở lại trung tâm từ vài ngày tới 3 tuần để được “ngủ bù”, phục hồi và học kỹ năng chăm con để chuẩn bị cuộc sống gia đình có thành viên mới và xa hơn là đối mặt với áp lực khi quay lại công việc.

Theo Asia News Network, cuối năm 2024, chính quyền thành phố Seoul (Hàn Quốc) cho biết rằng chi phí trung bình cho các trung tâm chăm sóc sau sinh tại Seoul là 4,78 triệu won trong 2 tuần (khoảng 90 triệu đồng), phòng cao cấp có giá 7,64 triệu won (khoảng 114 triệu đồng).

“Nền kinh tế ở cữ” cũng đã phát triển ở Trung Quốc trong hàng chục năm qua. Trong truyền thống nước này, “zuo yuezi” là quãng thời gian nghỉ ngơi 30 ngày sau khi sinh con nên còn được gọi là nghỉ tháng. Hoạt động này thường gắn với kiêng khem và có sự can thiệp của thế hệ trước trong gia đình như bà, mẹ,...

Nhưng giờ đây, khái niệm “zuo yuezi” đã được thương mại hoá. Các trung tâm hậu sản cao cấp biến tháng ở cữ thành một kỳ nghỉ dưỡng y tế có phòng riêng, liệu pháp vật lý, bữa ăn tẩm bổ theo chuyên gia và khu trông trẻ riêng để mẹ thực sự nghỉ ngơi.

Từ năm 2019, Qian Lang - một sản phụ đã dành thời gian “zuo yuezi” của mình tại Mammybest - một trung tâm chăm sóc hậu sản tư nhân ở Hàng Châu (Trung Quốc). Thời điểm đó, cô đã chọn gói dịch vụ có mức giá 69.800 NDT (khoảng 235 triệu đồng, tính theo tỷ giá năm 2019) cho 4 tuần lưu trú. Đó là mức giá rẻ nhất trong bảng giá của trung tâm này, gói dịch vụ cao cấp nhất có thể lên đến 398.000 NDT (gần 1,34 tỷ đồng) cho 4 tuần.

Mới đây - tháng 9/2025, Katie Lee - một người mẹ đến từ Mỹ đã kể lại chuyện ở cữ tại Đài Loan (Trung Quốc) trên CNBC gây chú ý. Cô từng có trải nghiệm khá “đau thương” ở lần sinh con đầu tiên vì lo lắng và trầm cảm sau sinh.

Tháng 7/2024, gia đình Katie chuyển đến Đài Loan và tháng 7/2025, gia đình đón em bé thứ 2. Sau khi sinh con được 10 ngày, Katie ở một cơ sở chăm sóc sau sinh với mức phí 300 USD/ ngày (gần 8 triệu đồng). Chi phí bao gồm dịch vụ chăm sóc em bé 24/7, tất cả các bữa ăn do chuyên gia dinh dưỡng sau sinh chuẩn bị, các liệu pháp y học cổ truyền Trung Quốc và các dịch vụ chăm sóc dành riêng cho mẹ như massage, gội đầu và tập yoga miễn phí.

“Tôi không thể không nghĩ rằng mọi phụ nữ xứng đáng có được trải nghiệm này. Về cơ bản tôi cảm thấy như đang ở khách sạn sang trọng với sự hỗ trợ dễ chịu như chăm sóc em bé và chuẩn bị các bữa ăn cho mẹ” - Kaite nói. Tổng chi phí cho quá trình sinh con tại bệnh viện tư nhân (3 ngày) và ở cữ (10 ngày) ở trung tâm của Katie là khoảng 5.000 USD (khoảng 132 triệu đồng).

Ở Nhật Bản, các dịch vụ chăm sóc sau sinh, thường được gọi là khách sạn ở cữ cũng ngày càng phổ biến.

Theo Asia News Network ghi nhận tại dịch vụ ở cữ Mamma Levata (Tokyo) vào năm 2023, mặc dù giá dịch vụ đắt đỏ - thấp nhất là 60.000 JPY/ ngày (khoảng 10,5 triệu đồng) nhưng từ tháng 11/2022 đến tháng 3/2023 đã có khoảng 200 phụ sản sử dụng. Thời điểm đó, các phòng đặt trước cho tháng 4 - 5/2023 cũng kín chỗ.

Tại Singapore, mô hình trung tâm ở cữ phát triển mạnh, với dịch vụ trọn gói từ căn hộ ở cữ đến nanny (bảo mẫu) cá nhân.

Theo tờ Today (Singapore) nhiều gia đình trẻ sẵn sàng chi tiêu mạnh tay cho dịch vụ ở cữ cao cấp. Chẳng hạn như vợ chồng Chen Liyi, sau khi con vào tháng 5/2023, cô đã chi 23.800 SGD (khoảng 488 triệu đồng) cho 28 ngày ở cữ tại một trung tâm.

“Tại trung tâm chăm sóc sau sinh, bạn không cần phải lo lắng nhiều thứ. Là những người lần đầu làm cha mẹ, vợ chồng tôi không biết nhiều về việc chăm sóc trẻ sơ sinh”, Chen nói. Đồng thời cho biết thêm rằng việc chi trả cho dịch vụ chăm sóc hậu sản chất lượng cao đã trở thành “chuẩn mực” trong gia đình và bạn bè cô.

Từ chuyện kiêng khem riêng tư đến “ngành công nghiệp tỷ đô”

Những mức giá đắt đỏ và trung tâm ở cữ sang chảnh chỉ là bề nổi của toàn bộ thị trường chăm sóc hậu sản. Nhiều báo cáo thị trường ước tính quy mô toàn cầu của ngành dịch vụ hậu sản (postpartum services) đã đạt quy mô hàng chục tỷ đô và tiếp tục tăng trưởng mạnh trong thập kỷ tới - một con số đủ khiến nhà đầu tư, startup và bệnh viện để ý.

Các ước tính về thị trường hậu sản cũng đưa ra các con số tăng mạnh trong giai đoạn 2024 - 2033. Nhìn vào quy mô và tốc độ tăng trưởng, gọi đây là “ngành công nghiệp tỷ đô” không phải là phóng đại.

Theo báo cáo từ Mordor Intelligence (Ấn Độ), thị trường hậu sản ước tính thị trường đạt gần 15,18 tỷ USD trong năm 2025 và dự kiến đạt 24,96 tỷ đô la Mỹ vào năm 2030, tăng trưởng với tốc độ 10,46%.

Riêng lĩnh vực trung tâm chăm sóc mẹ - bé sau sinh toàn cầu, Econ Market Research định giá khoảng 5,27 tỷ USD vào năm 2024 và dự báo đạt khoảng 16,94 tỷ USD vào 2033 với tốc độ tăng trưởng 15,71%.

Ở Trung Quốc, ngành chăm sóc mẹ và bé từng mở rộng từ 9,3 tỷ NDT (khoảng 1,3 tỷ USD) năm 2018 lên 22,3 tỷ NDT năm 2022. 

Tập đoàn Saint Bella - nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sau sinh cao cấp ở Trung Quốc chính là ví dụ minh hoạ. Doanh thu của tập đoàn này tăng từ 259 triệu NDT (khoảng 35,8 triệu USD) năm 2021 lên 560 triệu NDT (khoảng 77,4 triệu USD) năm 2023. Được biết, mức giá thấp nhất của dịch vụ ở đây là gói 28 ngày có giá 328.800 HKD (khoảng 1,1 tỷ đồng). 

Vậy vì sao người ta sẵn sàng chi nhiều tiền đến vậy cho thời gian ở cữ ngắn ngủi?

Vì sao hoạt động vốn gắn liền với sự riêng tư, kiêng khem đủ kiểu nay lại trở thành ngành công nghiệp được thương mại hoá, chuyên nghiệp hoá?

Một trong những nguyên nhân lớn nhất nằm ở khoảng trống hỗ trợ trong gia đình hiện đại. Quá trình đô thị hóa nhanh, cộng với việc phụ nữ ngày càng tham gia nhiều hơn vào lực lượng lao động, khiến mô hình gia đình hạt nhân dần thay thế gia đình nhiều thế hệ.

Nếu như trước đây, bà ngoại hay bà nội thường là người trực tiếp chăm sóc sản phụ thì nay nhiều gia đình ở thành phố không còn sự hỗ trợ này. Việc tìm đến các trung tâm chăm sóc sau sinh, với đội ngũ y tá và chuyên viên chuyên nghiệp, vì thế trở thành lựa chọn gần như “bắt buộc” đối với nhiều gia đình trẻ.

The The New York Times, 8/10 phụ nữ Hàn Quốc sau sinh chọn ở joriwon. Sự cạnh tranh khốc liệt đến mức nhiều người đặt chỗ ngay khi que thử thai hiện hai vạch.

Không chỉ để lấp khoảng trống, sự trỗi dậy của tầng lớp trung lưu châu Á cũng góp phần thúc đẩy nhu cầu. Người ta không chỉ mua sản phẩm, mà còn “mua" trải nghiệm. Vì vậy ở cữ không còn là một nghi thức kiêng cữ tạm thời mà được nhìn nhận như một khoản đầu tư cho sức khỏe lâu dài.

Sản phụ Qian Lang nói trên chọn trung tâm ở cữ vì tin tưởng vào sự “khoa học và khách quan” mà dịch vụ này cam kết. Đó chính là cách các trung tâm định vị mình: Biến truyền thống thành sản phẩm hiện đại, được đóng gói với dinh dưỡng, vật lý trị liệu và cả tư vấn tâm lý.

Một động lực quan trọng khác là sự thay đổi nhận thức về sức khỏe tâm thần sau sinh. Khái niệm “tam cá nguyệt thứ tư” (fourth trimester - khoảng thời gian 12 tuần sau khi em bé chào đời) ngày càng phổ biến, nhấn mạnh rằng giai đoạn hậu sản kéo dài và cần được quan tâm không kém gì thai kỳ.

Theo Mordor Intelligence, nhiều bà mẹ lo ngại về nguy cơ trầm cảm sau sinh đã tìm đến các dịch vụ chuyên nghiệp để được theo dõi sức khỏe tinh thần, hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ và tư vấn y tế thường xuyên. Điều này đưa dịch vụ từ chỗ chỉ là “nghỉ dưỡng” trở thành một dạng chăm sóc y khoa - tâm lý tích hợp.

Song song đó, sự thương mại hóa diễn ra mạnh mẽ. Những nghi thức kiêng cữ truyền thống vốn mang tính kinh nghiệm được tái định nghĩa dưới góc độ khoa học và truyền thông. Các trung tâm không ngần ngại quảng bá hình ảnh “ở cữ như đi resort”, biến khoảng thời gian hậu sản thành một sản phẩm xa xỉ, nơi khách hàng cảm thấy vừa an toàn vừa thời thượng.

Dẫu vậy, đằng sau những tiện nghi cao cấp, sự phát triển của thị trường dịch vụ ở cữ cũng đem lại không ít vấn đề.

Trước hết là bài toán bất bình đẳng trong tiếp cận. Khi chi phí dịch vụ ngày càng cao, một bộ phận lớn phụ nữ có mức thu nhập phổ thông sẽ khó tiếp cận. Ở Singapore, tờ Today ghi nhận dịch vụ ở cữ cao cấp có thể khiến các bà mẹ cảm thấy áp lực xã hội. Nếu không đủ khả năng chi trả, họ dễ bị mặc cảm là chưa chăm sóc bản thân và con “đúng chuẩn”.

Ngoài ra, câu hỏi về tính khoa học cũng được đặt ra. Theo Sixth Tone, một số hoạt động chăm sóc ở cữ truyền thống vẫn gây tranh cãi về cơ sở y học. Khi được thương mại hóa, nguy cơ thông tin sai lệch càng lớn nếu không có sự giám sát chặt chẽ từ giới chuyên môn.

Hiện tượng thương mại hóa cảm xúc cũng gây tranh luận. Việc biến giai đoạn hậu sản - vốn rất nhạy cảm - thành một sản phẩm dịch vụ có thể khiến nhiều phụ nữ bị áp lực phải trải nghiệm. Trong khi đó, nhu cầu nhân lực y tế cho lĩnh vực này lại tăng nhanh, đặt ra bài toán đào tạo và quản lý chất lượng dịch vụ. Mordor Intelligence cảnh báo rằng nếu thiếu quy chuẩn, sự bùng nổ dịch vụ có thể kéo theo nguy cơ an toàn cho cả mẹ lẫn trẻ sơ sinh.

Tóm lại, dịch vụ hậu sản đang cho thấy một sự dịch chuyển lớn trong cách xã hội nhìn nhận về sinh nở và vai trò của phụ nữ sau sinh. Nhưng dù lựa chọn ở cữ truyền thống trong gia đình hay sử dụng dịch vụ cao cấp, điều quan trọng nhất vẫn là sự nghỉ ngơi, chăm sóc thể chất lẫn tinh thần, để mỗi người mẹ đều có thể hồi phục khỏe mạnh và an yên sau hành trình sinh nở.

(Tổng hợp)