Những cột mốc quan trọng trẻ sẽ phải trải qua và cách ứng xử đúng của cha mẹ
Có những thời điểm trẻ cần trải qua những bài học cuộc sống để lớn lên cả về thể chất và tâm trí.
Dưới đây là chia sẻ của chuyên gia - bác sĩ Anh Nguyễn, Ủy Viên Cấp Cao của Hiệp Hội Dinh Dưỡng và Y Học Lối Sống Vương Quốc Anh (BANT):
1. TRẺ TỪ 2-6 THÁNG TUỔI
A. Bắt đầu hiểu thế giới qua nhiều giác quan
Trẻ có sự phát triển vượt bậc trong não bộ. Lúc này, trẻ bắt đầu khám phá mọi vật xung quanh bằng các giác quan của mình. Khởi đầu chính là các ngón tay, bàn tay của bé. Bé thích ngậm bàn tay. Qua độ tuổi này, bé sẽ tự mất thói quen này. Sau 6 tháng, bé vẫn thích ngậm các ngón tay cũng là bình thường vì bé chưa bỏ được thói quen này. Nhưng, sau 2 tuổi, nếu thói quen ngậm tay của trẻ vẫn còn thì cha mẹ cần giúp trẻ loại bỏ.
CÁCH ỨNG XỬ CỦA CHA MẸ
Tôi nghĩ nhiều cha mẹ cảm thấy lạ và "mất vệ sinh" vì bé hay ngậm tay của bé. Nhiều bé còn ngậm đến lở cả da tay. Nhưng, tất cả đều bình thường, cha mẹ nên mừng hơn lo vì điều này thể hiện bé đang phát triển não bộ. Cha mẹ chỉ cần rửa tay sạch sẽ cho con hoặc có thể hạn chế số lần ngậm bằng cách mang bao tay cho bé. Sau 6 tháng, nếu bé còn ngậm tay, có thể giới thiệu ti giả. Nhưng, phải bỏ ti giả trước khi bé 1 tuổi. Sau 2 tuổi, cha mẹ có thể nói cho bé hiểu để bỏ thói quen ngậm tay vì lúc này bé có thể nhận thức được 1 phần điều cha mẹ nói.
Trẻ có những bước phát triển vượt bậc trong giai đoạn này.
B. Bắt đầu nhận biết ngày-đêm và đem điều này vào giấc ngủ
Bé có sự hình thành các liên kết khi ngủ và nhận thức tốt hơn về hình ảnh trong ngày, đặc biệt từ 2-4 tháng tuổi. Do đó, giấc ngủ của bé có thể bị xáo trộn và hay cựa quậy, khó ngủ, hay lăn lộn.
CÁCH ỨNG XỬ CỦA CHA MẸ
Cha mẹ đừng quá lo lắng về giấc ngủ của bé trong giai đoạn này vì trẻ đã dần lớn khôn, không chỉ nằm yên mãi được. Bạn cố gắng vỗ về bé vào giấc ngủ, đừng bế bé lên và đi lòng vòng vỗ bé vì nếu làm điều này bé sẽ tiếp tục hình thành liên kết hình ảnh khi ngủ, sẽ khó ngủ hơn. Bạn cứ để bé nằm trên giường và vỗ bé ngủ lại. Bạn có thể cho bé bú để bé dễ vào giấc ngủ hơn.
2. TRẺ TỪ 6-18 THÁNG TUỔI
A. Bắt đầu phát triển về cấu trúc thức ăn
Từ 6 tháng tuổi trẻ nên được cho làm quen với thực phẩm. Ở giai đoạn này, trẻ có nhu cầu cao hơn cho 1 số chất dinh dưỡng. Ví dụ như sắt dự trữ trước sinh của bé đã cạn kiệt và cần được cung cấp thêm từ thực phẩm ăn dặm. Thực phẩm giàu sắt nên được giới thiệu từ tuần thứ 2 từ khi bắt đầu ăn dặm. Do đó, khi bắt đầu giúp bé ăn dặm, cha mẹ nên chuẩn bị cấu trúc thức ăn ở dạng mịn, rây nhuyễn, có độ loãng, nhiều nước. Cháo thì tỷ lệ 1:10 (1 muỗng gạo: 10 muỗng nước). Thịt cá rau củ cũng xay nhuyễn, mịn. Nấu cháo đúng tỷ lệ trước, sau đó trộn chung với thức ăn. Thịt heo, bò là những thực phẩm giàu sắt.
Từ 7 tháng tuổi đến 9 tháng tuổi, lúc này, trẻ nhạy cảm và muốn khám phá nhiều hơn về cấu trúc thức ăn. Cấu trúc dính và loãng không còn gây hứng thú với bé nữa. Nếu trì hoãn chuyển cấu trúc có thể làm bé mất cơ hội khám phá cấu trúc thức ăn, có thể làm bé biếng ăn sau đó. Lúc này, cha mẹ có thể chuyển sang cấu trúc cháo đặc hơn, ít loãng, có hình khối, không cần rây. Thịt, cá, rau, củ xay nát, không cần rây.
Từ 10 tháng tuổi đến 12 tháng tuổi, trẻ nhận ra nhiều cấu trúc khối và thích hình thể không gian. Trẻ thích tham gia vào bữa ăn như cầm, nắm. Do đó, trẻ "quậy" trong bữa ăn sẽ nhiều hơn là ăn. Nếu trì hoãn chuyển cấu trúc có thể làm bé mất cơ hội khám phá cấu trúc thức ăn, có thể làm bé biếng ăn sau đó. Do đó, cha mẹ có thể chuẩn bị cấu trúc thức ăn dặm nên là dạng cơm nát (cơm nấu dẻo, không quá sệt) cà nát bằng muỗng hoặc bằng tay. Thịt, cá có thể cà nát bằng muỗng hoặc xé nát bằng tay. Rau củ thì cắt nhỏ, lát mỏng.
Một cách khác, cha mẹ có thể cho bé tự cầm nắm 1 vài món ăn hoặc 1 vài cấu trúc như đùi gà có ít thịt để bé tập gặm và cắn.
Trẻ có thể sẽ rất bám mẹ trong giai đoạn này.
B. Nỗi lo chia cắt
Trẻ có thể xuất hiện nỗi lo chia cắt trong khoảng 4 tháng - 3 tuổi khi bắt đầu hiểu về sự vắng mặt của mẹ mình trong 1 khoảng thời gian. Trẻ biểu hiện bám mẹ, quấy khóc khi thấy mẹ. Đỉnh điểm là 4-18 tháng tuổi, sau 18 tháng nó dần giảm đến 3 tuổi. Nỗi lo chia cắt là một dạng kích thích tích cực giúp trẻ độc lập và phát triển kĩ năng ở một mình.
CÁCH ỨNG XỬ CỦA CHA MẸ
Bạn có thể thường xuyên chơi trò chơi trốn tìm với trẻ để trẻ quen sự vắng mặt và quay lại của bạn. Với trẻ < 13 tháng tuổi, trò chơi có thể đơn giản như việc dùng 1 tấm khăn che mắt, sau đó mở khăn không thấy bạn đâu. Bạn đếm đến 10 rồi xuất hiện trở lại. Trẻ tham gia trò này sẽ rất vui và dần quen việc vắng mặt và có quay lại của bạn. Trẻ có thể bị nỗi lo chia cắt nhiều khi trẻ đi học, đặc biệt dưới 18 tháng tuổi. Để giúp trẻ, bạn nên trò chuyện về đồ chơi trên lớp của trẻ khi đi học về hơn là hỏi con có vui không, cô có la con không, bạn bè sao?... Những vấn đề này chỉ nên hỏi khi trẻ đã đi lớp được trên 6 tháng vì nếu hỏi sớm nỗi lo chia cắt của trẻ sẽ làm trẻ cảm giác dễ chán khi nhắc đến và cứ bám lấy bạn, và thậm chí đòi nghỉ học.
3. TRẺ TỪ 18 THÁNG - 6 TUỔI
Trẻ xây dựng lòng tin bằng việc tin trước
Trẻ con phát triển lòng tin rất sớm từ 18 tháng tuổi, và xây dựng lòng tin mạnh mẽ trong giai đoạn từ 3-6 tuổi thông qua chọn lọc người để đặt niềm tin. Nhiều bạn có thể cho rằng "trẻ nhỏ có nhớ gì đâu". Điều này không đúng, và do suy nghĩ này đã làm nhiều cha mẹ đặt nhẹ lòng tin của con. Họ vô tình nấn ná vài phút làm gì đó hoặc đôi lúc cũng không quan tâm phải đến đúng giờ trước con, hậu quả làm đứa trẻ phải đợi - chính giây phút này bạn đã bắt đầu làm vỡ từng mảnh kính niềm tin của trẻ dù nó chỉ nhỏ bằng mũi kim. Nếu chúng ta nghĩ trẻ chẳng để ý gì là không đúng, thực ra trẻ sẽ giận bạn khi bạn đến trễ và sẽ tiếp tục xây dựng lòng tin bằng cách lập lại câu nói "ba nhớ đến sớm đón con nhé ba!".
Nếu lòng tin của trẻ bị phá vỡ thì hậu quả của nó lan tỏa như vỡ kính, khó làm trẻ tin bạn được. Độ tuổi này là giai đoạn xây dựng lòng tin. Nghĩa là trẻ xây dựng lòng tin dựa trên tin bạn trước, và trẻ cũng sẽ giữ lời hứa với bạn vì trẻ dựa trên niềm tin là bạn sẽ tin trẻ. Do đó, bạn càng giữ đúng lời hứa với trẻ đặc biệt trong độ tuổi này, trẻ sẽ luôn giữ lời với bạn và sau này khi lớn hơn trẻ sẽ luôn như vậy với bạn và với những người khác.
Cha mẹ nên giữ lời hứa để xây dựng lòng tin với trẻ.
CÁCH ỨNG XỬ CỦA CHA MẸ
Cha mẹ nên giữ lời hứa với trẻ. Trẻ con có thể cho bạn dời lời hứa, nhưng không thể chấp nhận sự thất hứa. Việc không hứa, hay dời lời hứa vẫn luôn tốt hơn là hứa hẹn qua loa và không giữ lời. Việc dời lời hứa chỉ nên làm 1 -2 lần. Làm càng nhiều lần trẻ có thể không còn tin bạn nữa.