Đưa cô con gái 18 tháng đi khám dinh dưỡng ở Trung tâm khám dinh dưỡng (Viện Dinh dưỡng Quốc gia), chị Hà (Hồ Đắc Di, Hà Nội) mếu máo: "Mỗi ngày bé ăn 3 bữa là cả nhà có 3 trận chiến. Gia đình phải huy động hết toàn bộ lực lượng, người thì đút cháo, người thì làm trò, người nhảy múa... để phục vụ cho bữa ăn của con.

Thời gian đầu bé còn chịu ăn, sau quen dần với các trò thì bé không ăn nữa, cứ ngậm mãi không nuốt. Tôi đã đổi phương án sang cho bé đi ăn rong, vậy là cứ đến bữa hai mẹ con rong nhau từ đầu ngõ đến cuối ngõ chỉ mong sau con ăn hết bát cháo. Chưa bao giờ bữa ăn của con ít hơn 1 tiếng làm cả nhà rất mất thời gian". 

Không chiều con như chị Hà, chị Nga (Bạch Đằng, Hà Nội) lại quyết định áp dụng phương pháp mạnh tay để trị bệnh biếng ăn của con. Chị kể: "Thấy cậu con trai 4 tuổi lười ăn, tôi nghe các mẹ rỉ tai nhau bí quyết không nên ép con ăn, cứ để con đói ắt nó sẽ có nhu cầu. Thế là về nhà tôi áp dụng luôn, đến bữa bê cơm ra cu Tít không ăn, tôi cất bát đi luôn, cho bé nhịn liền 2 bữa, hy vọng con sẽ ăn ngoan khi đói. Nhưng cu Tít bướng bỉnh, nhất định không chịu ăn dù đã nhịn đến bữa thứ 4. Đến khi Tít tụt huyết áp, người vã vồ hôi như tắm, lả đi thì cả nhà mới tá hỏa đưa đến bệnh viện cấp cứu". 

Đây không chỉ là chuyện riêng nhà chị Hà hay chị Nga, mà là tình trạng chung của rất nhiều trẻ hiện nay. Theo bác sĩ Lê Thị Hải (Viện Dinh dưỡng Quốc gia) thì: "Trên 50% bé 1-6 tuổi trên thế giới mắc chứng lười ăn. Tại Việt Nam, tỷ lệ này khoảng 20-40%. Trong tổng số bé được đưa đến khám và tư vấn dinh dưỡng ở Viện dinh dưỡng thì có đến 60% bé khám do lười ăn. Đặc biệt, ở lứa tuổi 1 đến 2, cứ hai bé thì có một ở tình trạng này. Tuy nhiên, cũng có rất nhiều cha mẹ bị lầm tưởng rằng con mình đang biếng ăn nên ra sức nhồi nhét con ăn khiến trẻ sợ ăn và lâm vào tình trạng biếng ăn thật sự”. 

Bác sĩ Hải cho biết, có nhiều nguyên nhân khiến trẻ biếng ăn, trong đó phải kể đến như:

- Chuyển sang giai đoạn phát triển khác (ví dụ chuyển từ thức ăn mịn sang dạng thô, dạng miếng).

- Bé từ chối ăn có thể do muốn khẳng định tính cách độc lập.

- Sữa, đồ ăn nhẹ hoặc đồ uống đã “lấp đầy” bụng bé trước giờ ăn.

- Mọc răng hoặc bệnh nhẹ như cảm có thể ảnh hưởng đến sự thèm ăn của bé trong một vài tuần.

- Một đợt trị liệu bằng kháng sinh có thể phá vỡ cân bằng của vi khuẩn trong ruột, ảnh hưởng tới sự thèm ăn của bé.

- Bé chẳng thiết ăn uống vì còn mải miết với những kỹ năng mới như bò hoặc đi bộ.

Ngoài ra, có một nguyên nhân then chốt cần kể đến ở đây là chế độ ăn không hợp lý (khẩu phần ăn chưa phong phú, các bà mẹ chỉ thích cho con ăn theo ý mình, hoặc thức ăn không hợp khẩu vị của bé, bé ăn không đúng bữa, hay ăn vặt…). Thêm vào đó yếu tố tâm lý giữ vai trò quan trọng dẫn đến tình trạng biếng ăn của bé như bị ép ăn bằng mọi cách gây tâm lý sợ hãi khi đến bữa ăn, sự thay đổi môi trường như đổi giờ ăn, nơi ăn... cũng khiến bé từ chối thực phẩm.

Khi đã loại trừ tất cả các nguyên nhân trên mà bé vẫn biếng ăn thì nguyên nhân có thể do một căn bệnh tiềm ẩn khác như:

- Dị ứng thức ăn hoặc không dung nạp với chất nào đó trong thức ăn khiến bé luôn bị đầy bụng.

- Có xu hướng bị tự kỷ.

- Táo bón, dẫn tới căng bụng và khó chịu.

- Chứng trào ngược gây đau khi ăn hay một vấn đề ở cơ lưỡi làm bé khó nuốt.

Lúc này, các mẹ cần đưa con đi khám để biết và khắc phục kịp thời.


Vậy khi nào thì tình trạng biếng ăn của bé đáng lo ngại?

Hầu như tất cả các bé đều trải qua những giai đoạn lười ăn khác nhau. Bác sĩ Hải khuyến cáo rằng: "Thay vì tìm nguyên nhân gốc dẫn đến tình trạng lười ăn ở bé thì đa phần các bà mẹ lại nhồi, ép con ăn khiến bé sợ hãi. Như trường hợp kể trên đều không đúng cách, tuyệt đối không được để bé bị đói đến mức tụt huyết áp. Cha mẹ nên cho bé ăn đa dạng các loại thực phẩm, vừa bổ sung chất vừa thay đổi khẩu vị cho bé. Khi bé mệt nhọc, mẹ có thể cho con ăn giảm đi một chút so với bình thường, sau đó sẽ cho bé ăn bù bữa chứ không nên ép con ăn theo ý mình".

Nhưng nếu lười ăn quá mức hoặc kéo dài thì tình hình sẽ nghiêm trọng hơn. Cha mẹ cần lo lắng khi:

- Bạn phải cho bé ăn snack hay đồ ăn vặt thay thế bởi vì bé không ăn cháo/ bột hay sữa.

- Bé dường như không “hề hấn” gì ngay cả khi bị bỏ bữa.

- Bé nhà bạn có dấu hiệu cực kỳ lo lắng khi ăn, thậm chí như có vẻ bé đang bị bệnh.  

- Bạn lo lắng vì bé có dấu hiệu thiếu hụt dinh dưỡng như mệt mỏi, xanh xao, giảm cân hoặc tăng cân chậm, thiếu tập trung, giấc ngủ bị quấy rầy...

Bác sĩ Hải cho biết thêm: "Hiện nay trên thị trường không có loại thuốc nào chữa bệnh lười ăn của bé, vì vậy các bà mẹ không nên tự ý mua thuốc kích thích ăn về cho con dùng. Dù chỉ là các vitamin nhưng nếu lạm dụng sẽ gây hậu quả xấu cho bé. Cần đến khám và tư vấn bác sĩ dinh dưỡng ngay khi biểu đồ tăng trưởng của bé  chững lại".