Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, khoảng 2,7 triệu trẻ em ở nước này bị trầm cảm.

Trầm cảm đang gia tăng ở trẻ em và thanh thiếu niên. Một nghiên cứu được công bố vào tháng 3/2022 trên JAMA Pediatrics cho thấy, tỷ lệ trẻ em được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm tăng 24% từ năm 2016 đến năm 2019 và xu hướng này vẫn tiếp tục diễn ra vào năm 2020.

Theo một báo cáo được công bố vào tháng 1 năm/ 2023, các yếu tố như mạng xã hội, bạo lực hàng loạt, hậu quả của Covid-19, thiên tai, biến đổi khí hậu,... đều góp phần làm tăng tỷ lệ trầm cảm ở trẻ em và thanh thiếu niên ở Hoa Kỳ.

Mayra Mendez - Tiến sĩ, nhà trị liệu hôn nhân và gia đình, đồng thời là điều phối viên chương trình về khuyết tật trí tuệ tại Providence, cho biết: “Một số dấu hiệu trầm cảm ở trẻ em có thể khác so với người lớn, đó là lý do tại sao việc nhận biết các dấu hiệu trầm cảm ở trẻ là rất quan trọng".

Một lý do khiến người lớn khó có thể nhận ra trầm cảm ở trẻ em là vì cách trẻ giải thích hoặc thể hiện chứng trầm cảm của mình khác với người lớn, đặc biệt nếu chúng còn nhỏ và đang học cách thể hiện cảm xúc.

Tiến sĩ Mendez lưu ý, một “cơn giận dữ” có thể không đơn thuần chỉ là một đứa trẻ đang tức giận mà còn là một dấu hiệu cho thấy chúng đang gặp khó khăn về mặt cảm xúc.

Mendez cho biết: “Khi một đứa trẻ phải vật lộn với các triệu chứng trầm cảm nhưng không được công nhận là báo hiệu trầm cảm, thì những hành vi tiêu cực đó có thể bị hiểu sai và các dấu hiệu trầm cảm bị bỏ qua”.

Việc trẻ trải qua những thăng trầm về cảm xúc là điều bình thường, nhưng cảm giác buồn bã trong ít nhất hai tuần đồng nghĩa với việc trẻ đã mắc trầm cảm, đặc biệt nếu những gì chúng đang trải qua cản trở thói quen, hoạt động và sở thích thông thường của chúng.

Việc bỏ sót các dấu hiệu trầm cảm ở trẻ em có thể dẫn đến việc chẩn đoán và điều trị chậm trễ.

Tiến sĩ Mendez nói: “Nếu không được can thiệp sớm, các triệu chứng trầm cảm sẽ trở nên trầm trọng hơn và dẫn đến nhiều thách thức về cảm xúc, hành vi và học tập trong cuộc sống của trẻ”.

Dưới đây là 7 dấu hiệu cho thấy con bạn có thể đang bị trầm cảm:

Tức giận hoặc cáu kỉnh hơn bình thường

Đối với một số trẻ, trầm cảm có thể biểu hiện dưới dạng giận dữ bộc phát tại nhà hoặc ở trường. Theo CDC, dấu hiệu trầm cảm này ở trẻ em đôi khi bị nhầm lẫn là quậy phá hoặc gây rắc rối.

Mendez cho biết: “Trẻ có thể bắt đầu hành động hoặc cư xử không đúng mực ở nhà và ở trường hoặc trải qua những thay đổi đáng kể trong tâm trạng.”

Xa lánh bạn bè và các hoạt động yêu thích

Theo Mendez, điều này thường là do anhedonia, một dấu hiệu phổ biến của chứng trầm cảm liên quan đến việc mất hứng thú hoặc niềm vui trong các hoạt động mà trẻ từng yêu thích.

Thay đổi khẩu vị

“Thông thường, tôi khuyên các bậc cha mẹ nên để ý đến những thay đổi trong khẩu vị của trẻ. Việc liên tục ăn nhiều hoặc ít hơn mức bình thường - dẫn đến tăng hoặc giảm cân - là những dấu hiệu tiềm ẩn của bệnh trầm cảm ở trẻ em”, Mendez nói.

Thay đổi giờ giấc và thói quen ngủ

Mendez cho biết, ngủ nhiều hơn bình thường hoặc khó ngủ có thể báo hiệu chứng trầm cảm ở trẻ.

Theo một đánh giá hệ thống và phân tích tổng hợp của 16 nghiên cứu được công bố trên JAMA Network Open, các vấn đề về giấc ngủ không chỉ là dấu hiệu tiềm ẩn của trầm cảm ở trẻ em mà còn là yếu tố nguy cơ phát triển trầm cảm ngay từ đầu.

Thành tích học tập tụt dốc

Điểm số ở trường giảm sút có thể là dấu hiệu của trầm cảm, đặc biệt là ở học sinh cấp hai và cấp ba.

Đau nhức không rõ nguyên nhân

Theo Cơ quan Y tế Vương quốc Anh, các triệu chứng thể chất không giải thích được như đau đầu hoặc đau bụng có thể là dấu hiệu của trầm cảm. Chứng đau đầu đặc biệt phổ biến ở trẻ em bị trầm cảm, những trẻ gặp khó khăn trong việc nhận ra cảm giác cô đơn hoặc buồn bã.

Bâng quơ nói về cái chết

Theo Phòng khám Cleveland tại Hoa Kỳ, việc nói về cái chết có thể là dấu hiệu của ý nghĩ tự tử. Dữ liệu của CDC cho thấy tự tử là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai ở trẻ em từ 10 đến 14 tuổi tại Hoa Kỳ.

Theo Phòng khám Cleveland, các dấu hiệu cảnh báo khác cho thấy một đứa trẻ có thể đang nghĩ đến việc tự tử là:

- Tự làm hại bản thân và gia tăng các hành vi nguy hiểm.

- Xa lánh xã hội.

- Cảm giác tuyệt vọng.

- Cho đi tài sản của chúng mà không có lý do hợp lý để làm như vậy.

Làm thế nào khi phát hiện trẻ bị trầm cảm?

Nếu bạn nghi ngờ con mình bị trầm cảm, hãy bắt đầu bằng cách nói chuyện với con về điều đó. Hãy xem xét những lời khuyên dưới đây để bắt đầu cuộc trò chuyện.

Đối với trẻ nhỏ hơn, cha mẹ nên biến cuộc trò chuyện thành một phần của thời gian vui chơi hoặc hoạt động khác để tìm hiểu về cảm xúc của chúng.

Đối với trẻ lớn hơn và thanh thiếu niên, cha mẹ nên cân nhắc việc lên kế hoạch cho một hoạt động vui vẻ với con, chẳng hạn như đi ăn kem hoặc đến cửa hàng yêu thích của con và hỏi xem cảm xúc của chúng như thế nào.

Thông thường, trẻ lớn hơn và thanh thiếu niên đã tiếp xúc với chủ đề trầm cảm thông qua các phương tiện truyền thông và trường học.

Khi nói chuyện với con về trầm cảm, hãy cố gắng nhấn mạnh mức độ phổ biến của tình trạng sức khỏe tâm thần này. Sau đó cân nhắc việc chia sẻ trải nghiệm của chính bạn với chứng trầm cảm theo cách phù hợp với lứa tuổi.