Cha mẹ có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành nhân cách và sự phát triển của con cái. Tuy nhiên, không phải cha mẹ nào cũng có năng lực giáo dục và định hướng đúng đắn cho con. Trong nhiều trường hợp, cha mẹ vì thiếu hiểu biết, lo lắng hoặc áp lực cá nhân đã vô tình khiến con tổn thương, mặc cảm và khó phát triển toàn diện.

Đặc biệt, nhiều bậc cha mẹ thiếu năng lực thường làm con cái xấu hổ bởi 3 hành vi sau.

1. Bảo vệ con quá mức

Cha mẹ kém cỏi thường sợ con bị tổn thương. Họ luôn lo lắng con sẽ gặp nguy hiểm nên chọn cách làm thay tất cả mọi việc cho con. Họ không cho con thử sức để con tránh gặp phải sự thất bại.

Những bậc phụ huynh này tin rằng như vậy là tốt cho con. Nhưng thực tế, theo nhiều nghiên cứu, trẻ em không được tiếp xúc với thử thách sẽ khó học được cách tự lập. Khi bị bao bọc quá kỹ, trẻ sẽ dần mất đi khả năng giải quyết vấn đề.

Đồng thời, trẻ có thể nảy sinh cảm giác sợ hãi khi phải tự mình thực hiện điều gì đó, trở nên rụt rè và thiếu tự tin. Cha mẹ quá bao bọc con cái sẽ khiến nhiều trẻ em chỉ biết sống phụ thuộc và không dám bước ra khỏi vùng an toàn.

Sự thiếu trải nghiệm thực tế khiến trẻ khó đối mặt với xã hội đầy cạnh tranh. Bên cạnh đó, sự bảo vệ quá mức từ cha mẹ dễ khiến trẻ trở nên yếu đuối, mất động lực, không còn hứng thú khám phá thế giới. Ngoài ra, trẻ còn phải đối mặt với việc không biết tự tìm kiếm cơ hội cho mình, luôn cần người hỗ trợ. Điều này làm con trở nên tụt hậu và khó đạt được thành công.

2. Ép buộc con theo kỳ vọng của cha mẹ

Cha mẹ thiếu năng lực thường không tôn trọng sở thích của con. Họ bắt con học theo những gì họ muốn và áp đặt con trở thành hình mẫu họ mơ ước nhưng chưa thể đạt được. Điều này vô tình khiến con dễ cảm thấy mệt mỏi và áp lực.

Khi bị ép buộc, trẻ sẽ cảm thấy ngột ngạt vì không được sống đúng với bản thân. Ngoài ra, trẻ cũng không có cơ hội khám phá năng khiếu riêng, phải học và làm việc theo lộ trình được cha mẹ định sẵn. Điều này khiến trẻ không có đam mê thật sự, dễ nảy sinh tâm lý sống chỉ để làm hài lòng người lớn.

Sự áp đặt từ cha mẹ lâu dài có thể khiến trẻ mất động lực, cảm thấy cuộc sống tẻ nhạt và vô nghĩa. Dù đạt được kết quả học tập tốt, nhiều trẻ em khó cảm thấy hạnh phúc, vui vẻ. Từ đó, trẻ có thể trở nên máy móc, thiếu sáng tạo.

3. Truyền năng lượng tiêu cực qua những lời than vãn

Nhiều cha mẹ thường xuyên than phiền trước mặt con. Họ phàn nàn về công việc, cuộc sống, xã hội và cả người thân, đổ lỗi cho hoàn cảnh. Theo nhiều chuyên gia, việc cha mẹ thường xuyên nói những lời tiêu cực ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý của trẻ.

Trẻ em sống trong môi trường tiêu cực sẽ dễ mất niềm tin. Con có thể nghĩ rằng cuộc sống là bất công, nỗ lực không tạo ra giá trị thực tế. Từ đó, nhiều trẻ em sẽ không dám có ước mơ vì sợ gặp phải thất bại. Thậm chí, một số trẻ sẽ học theo cha mẹ, chỉ biết than vãn, trách móc thay vì hành động. Lâu dần, trẻ có thể không biết cách chịu trách nhiệm với bản thân.

Bên cạnh đó, những lời than vãn còn khiến trẻ trở nên bi quan, mất lòng tin vào bản thân, luôn nghĩ mình kém cỏi và vô dụng. Thậm chí, một số trẻ dần trở nên mặc cảm, lo âu và rối loạn cảm xúc. Những tổn thương này sẽ ảnh hưởng lâu dài đến tâm lý của trẻ.

Cha mẹ chính là người đặt nền móng đầu tiên cho sự phát triển nhân cách và tư duy của con. Muốn con phát triển mạnh mẽ và đạt được nhiều thành công trong tương lai, cha mẹ cần thay đổi cách nuôi dạy, để con được sống đúng với bản thân, tạo điều kiện cho con va vấp và học hỏi, truyền cho con những giá trị tích cực mỗi ngày.