Nghỉ hè lẽ ra là lúc con được nạp lại năng lượng, thư giãn và khám phá bản thân sau một năm học dài. Nhưng không ít gia đình than rằng càng nghỉ, con càng bướng bỉnh, tâm lý thì thất thường và đáng lo nhất là… sợ quay lại trường.

Một phụ huynh từng hỏi chatbot DeepSeek: "Tại sao con tôi nghỉ hè mà lại cáu kỉnh hơn, dễ buồn hơn và hay than mệt hơn cả khi đi học?".

Chatbot này trả lời ngắn gọn: "Có thể con không được nghỉ ngơi đúng cách, hoặc cảm xúc của con không được lắng nghe trong mùa hè này".

Không phải kỳ nghỉ nào cũng lành mạnh. Dưới đây là 4 kiểu nghỉ hè tưởng chừng "bình thường" nhưng thực ra âm thầm khiến con kiệt sức về mặt cảm xúc, nhiều khi còn hơn cả lịch học chính khoá.

1. Nghỉ hè… nhưng bị "cắm đầu" học thêm cả tuần

"Phải học để không thụt lùi".

"Đứa khác đi học suốt, con không học là thua".

"Không học hè thì không theo kịp năm sau".

...

Rất nhiều cha mẹ cho con nghỉ hè bằng cách… lấp đầy lịch bằng lớp học thêm. Từ toán, tiếng Anh đến kỹ năng sống, kỹ năng mềm, cha mẹ nhìn đâu cũng thấy "cơ hội phát triển". Nhưng trẻ không phải cái máy, và không phải lúc nào cũng cần "tận dụng thời gian".

Nghỉ hè như thế này không giúp con tiến bộ mà chỉ khiến EQ của trẻ bị bào mòn: luôn sống trong áp lực, so sánh, và không được phép mệt. Trẻ dễ sinh tâm lý phản kháng ngầm, thu mình, hoặc học cho có vì không còn cảm hứng.

2. Nghỉ hè kiểu "tự lo đi, ba mẹ bận rồi"

Một số cha mẹ xem hè là dịp để con ở nhà tự trông bản thân. Không hoạt động, không hướng dẫn, không trò chuyện, những bậc phụ huynh này chỉ cần con mình "ở nhà đừng gây rắc rối" là tốt rồi.

Hậu quả là nhiều đứa trẻ vật vờ với điện thoại, ngủ ngày cày phim, tối thức khuya, sống lệch nhịp, tâm lý dễ rối loạn và cảm xúc trống rỗng. Không ai ở bên để nghe con kể chuyện, cũng không ai cùng con đặt ra một kế hoạch hè tích cực. Dù bên ngoài tưởng như con "tự do thoải mái", bên trong lại là cảm giác bị bỏ mặc, cô đơn và không ai thực sự quan tâm.

3. Nghỉ hè mà bị so sánh suốt ngày

"Con nhà người ta hè này đi trại hè quốc tế kìa".

"Sao em con chịu học, con thì lười vậy?".

"Bạn con học xong khoá coding rồi đấy, con làm được gì chưa?".

...

Hè là dịp để phục hồi cảm xúc, nhưng một số cha mẹ lại biến nó thành mùa chấm điểm năng lực. Trẻ bị so sánh từ lịch học đến ngoại hình, thành tích, kỹ năng.

Dù là ý tốt, việc này khiến trẻ cảm thấy mình không đủ, không giỏi, và lúc nào cũng phải chạy theo người khác. Trí tuệ cảm xúc của trẻ không được nâng đỡ, mà liên tục bị va đập bởi kỳ vọng và phán xét. Nghỉ kiểu này, con sẽ không thấy vui, chỉ thấy áp lực dồn nén suốt mùa hè.

4. Nghỉ hè mà không được chọn gì cả

Nghe thì nghịch lý, nhưng tình huống này rất thường gặp khi nhiều đứa trẻ nghỉ hè hoàn toàn theo kế hoạch người lớn, từ đi đâu, gặp ai, học gì, ở với ai… tất cả đều được sắp sẵn. Trẻ không được nói ra nhu cầu, không được chọn việc mình thích, cũng không có quyền từ chối.

Một kỳ nghỉ không có tự do cũng giống như năm học không có giờ chơi. Trẻ cảm thấy mình không được tôn trọng, không có tiếng nói, và dần hình thành thói que không chia sẻ cảm xúc nữa.

Về lâu dài, con không còn nhận diện rõ cảm xúc, cũng không học được cách đưa ra quyết định bởi mọi thứ đều đã có người khác làm hộ.

Kết

Nghỉ hè không chỉ là tạm nghỉ khỏi bài vở mà còn là thời gian để trẻ phục hồi, khám phá và học cách lắng nghe cảm xúc của chính mình. Nếu chỉ tập trung cho con "học nhiều hơn, đi nhiều hơn, giỏi hơn" mà quên hỏi con: "Con cảm thấy thế nào?" thì mùa hè ấy chưa thật sự là nghỉ. Một kỳ nghỉ hè tốt không cần quá hoành tráng hay tốn tiền chỉ cần cha mẹ đủ quan tâm để hỏi, đủ EQ để lắng nghe và đủ kiên nhẫn để cho con một không gian được là chính mình.