Cha mẹ đều hiểu rằng, việc xây dựng một mối quan hệ lành mạnh với con cái vô cùng quan trọng. Mục tiêu lý tưởng là giúp trẻ phát triển một mối gắn kết an toàn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, những đứa trẻ nhạy cảm về mặt cảm xúc có thể hình thành mối gắn kết lo âu với cha mẹ. Điều này có thể dẫn đến việc trẻ khóc lóc khi phải đến trường, tham gia các buổi chơi nhóm, hoặc thậm chí cảm thấy bất an khi rời khỏi phòng mà không có cơn thịnh nộ.

Tình trạng này có thể xảy ra ngay cả khi cha mẹ không ưu tiên dành thời gian chất lượng cho con cái. Dưới đây là những dấu hiệu nhận biết nếu con bạn đã phát triển mối gắn kết lo âu.

Mối gắn kết lo âu là gì?

Mối gắn kết lo âu là một trong bốn kiểu gắn kết trong tâm lý học, đáng tiếc rằng đây là kiểu gắn kết có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực nhất đến cuộc sống của trẻ em nếu không được xử lý kịp thời. Kiểu gắn kết này có mối liên hệ trực tiếp với phương pháp nuôi dưỡng mà trẻ nhận được.

Theo tiến sĩ Jessica Young, chuyên gia tâm lý phát triển và nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Phát triển Giáo dục (EDC), mối liên hệ giữa lo âu và sự chăm sóc có thể hình thành khi người chăm sóc đôi khi chú ý và đáp ứng nhu cầu của trẻ, nhưng cũng có lúc lại thiếu quan tâm hoặc thờ ơ.

Theo một nghiên cứu, mối liên hệ giữa lo âu và sự phát triển tâm lý có thể dẫn đến tình trạng lo âu ở trẻ em trong giai đoạn thơ ấu hoặc thiếu niên. Những trẻ em có xu hướng lo âu thường nội tâm hóa vấn đề của mình, thay vì bộc lộ ra bên ngoài. Điều này có nghĩa là chúng thường dựa vào sự hỗ trợ từ những người lớn trong cuộc sống để giúp giải quyết các thách thức mà chúng gặp phải.

Cha mẹ cần chú ý đến cách phản ứng của mình đối với con cái. Họ nên quan tâm đến quan điểm, trải nghiệm và sở thích của trẻ. Nếu trẻ cảm thấy cha mẹ không chú ý đến chúng, điều này có thể dẫn đến sự phát triển mối gắn kết lo âu ở trẻ.

4 dấu hiệu cho thấy con bạn đang phát triển chứng lo âu

1. Trẻ bám dính và phản kháng khi bị tách rời

Theo tiến sĩ Young, trẻ em có thể phát triển mối gắn kết lo âu khi phải đối mặt với việc tách rời khỏi cha mẹ hoặc trải qua cảm giác lo âu cực độ khi chia tay. 

Đặc biệt, trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo và tiểu học, từ khoảng 3 đến 5 tuổi, thường hay khóc, cảm thấy lo lắng hoặc sợ hãi khi được đưa đến những nơi không quen thuộc, như trường học hay nhà trẻ, với những người chăm sóc mà chúng không nhận ra. Đây là phản ứng bình thường và là một phần của quá trình phát triển, do đó, cha mẹ không cần phải quá lo lắng về tình trạng này.

Hầu hết trẻ em đều trải qua cảm giác lo âu khi phải chia tay vào một thời điểm nào đó trong cuộc sống. Tuy nhiên, nếu tình trạng lo âu này kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng đến mức ảnh hưởng đến khả năng của gia đình trong việc thực hiện các công việc hàng ngày, cha mẹ cần phải chú ý. 

Điều này có thể dẫn đến việc trẻ không còn muốn dành thời gian với bạn bè, hoặc thậm chí không muốn đến trường. Việc nhận diện và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để giúp trẻ vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Những đứa trẻ có mối gắn kết an toàn cuối cùng sẽ học cách tách rời khỏi người chăm sóc một cách thành công, trong khi những đứa trẻ có mối gắn kết lo âu có thể tiếp tục cảm thấy lo lắng hoặc không thể tách rời khỏi cha mẹ cho đến tuổi thiếu niên.

2. Trẻ có lòng tự trọng thấp

Nghiên cứu cho thấy, trẻ em có kiểu gắn kết lo âu thường gặp phải lòng tự trọng thấp, điều này có thể kéo dài và dẫn đến trầm cảm cũng như lo âu trong giai đoạn thiếu niên nếu không được can thiệp kịp thời. Những trẻ này thường có nhu cầu liên tục được nhắc nhở về giá trị bản thân và cần sự khích lệ khi đối diện với khả năng của mình, cả trong các mối quan hệ xã hội lẫn học tập.

Trẻ em thường cần sự động viên khi chơi cùng bạn bè hoặc ngay cả khi chơi một mình tại nhà. Lòng tự trọng thấp có thể khiến trẻ em không dám chia sẻ những khó khăn mà chúng đang gặp phải với cha mẹ. Chúng có thể đang đối mặt với các vấn đề về sức khỏe tâm lý, gặp rắc rối trong mối quan hệ bạn bè, hoặc cần hỗ trợ trong học tập nhưng lại ngại ngùng khi bày tỏ. Nhiều trẻ cảm thấy rằng những vấn đề này là lỗi của chính mình, điều này càng làm tăng thêm áp lực cho chúng.

Theo tiến sĩ Young, sự thiếu nhất quán trong việc cha mẹ chú ý đến trẻ có thể gây ra cảm giác không chắc chắn và lo âu cho trẻ, khiến chúng băn khoăn liệu nhu cầu của mình có được đáp ứng hay không. Điều này dẫn đến việc trẻ cần nhiều sự trấn an hơn. Mặc dù cha mẹ không cần phải dành toàn bộ thời gian trong ngày để phục vụ nhu cầu cảm xúc của con, nhưng họ nên nỗ lực trở thành nguồn hỗ trợ ổn định cho trẻ.

3. Trẻ rất nhạy cảm với phản hồi

Theo tiến sĩ Reed, việc trẻ em không thích bị khiển trách là điều bình thường. Tuy nhiên, những trẻ em có mối gắn kết lo âu có thể trở nên quá nhạy cảm trước sự chỉ trích hoặc kỷ luật. Chúng thường lo sợ rằng những lời phê bình có thể đồng nghĩa với việc không được yêu thương hoặc thậm chí bị bỏ rơi.

Nghiên cứu cho thấy trẻ em có mối gắn kết lo âu có nguy cơ phát triển chứng lo âu xã hội khi trưởng thành. Điều này có thể gây ra khó khăn trong các mối quan hệ, đặc biệt là trong việc kết bạn. Trong ngắn hạn, những trẻ em này thường lo sợ mắc sai lầm, dẫn đến việc gặp khó khăn trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội.

4. Trẻ dễ thay đổi cảm xúc

Kể cả những trẻ có mối gắn kết an toàn với cha mẹ, đôi khi vẫn có thể trải qua những cơn bùng nổ cảm xúc hoặc cáu giận. Tuy nhiên, những trẻ có mối gắn kết lo âu thường có xu hướng dễ thay đổi cảm xúc hơn và gặp khó khăn trong việc diễn đạt những cảm xúc tiêu cực với cha mẹ.

Sự thay đổi trong cảm xúc của trẻ em có thể biểu hiện qua việc chúng trở nên kém kiên cường hơn. Khi đối mặt với những thử thách nhỏ, trẻ có thể trải qua những cơn "tan chảy" cảm xúc, không thể kiểm soát được bản thân. Nhiều khi, trẻ khóc mà không thể diễn đạt rõ ràng nguyên nhân gây ra sự khó chịu của mình.

"Chúng có phản ứng cảm xúc mãnh liệt khi bị từ chối hoặc nhận sự chỉ trích dưới bất kỳ hình thức nào", tiến sĩ Reed nói.