Giai đoạn từ 3-6 tuổi là thời kỳ hình thành tính cách, thói quen và lối sống của trẻ. Sau đó, từ 7-12 tuổi, những đặc điểm này sẽ được hoàn thiện. Nếu cha mẹ có thể can thiệp và giúp con hình thành thói quen tự giác ngay từ giai đoạn đầu, điều này sẽ theo con suốt cuộc đời.

1. Nắm bắt giai đoạn "vàng" để rèn luyện tính tự giác cho con

Trước 6 tuổi, trẻ có rất nhiều "giai đoạn nhạy cảm", trong đó giai đoạn hình thành ý thức về tính tự giác thường xuất hiện rõ rệt vào khoảng 3 tuổi. Đây cũng là lúc trẻ thường hay nói "không" và có những yêu cầu riêng về việc sắp xếp đồ đạc, muốn tự mình làm mọi thứ. Nếu trẻ có những biểu hiện này, chứng tỏ chúng đang hình thành ý thức về sự tự giác. Lúc này, cha mẹ cần nuôi dưỡng và bảo vệ ý thức này để giúp con tự quản lý bản thân tốt hơn.

Thay vì mắng mỏ khi trẻ nói "không", cha mẹ nên cố gắng hiểu và đáp ứng nhu cầu về tính tự giác của trẻ trong phạm vi cho phép. Cha mẹ hãy thể hiện những thói quen tốt trước mặt con và tạo điều kiện để con tự làm mọi việc. Với sự kiên nhẫn và hướng dẫn đúng đắn, cha mẹ sẽ giúp con vượt qua giai đoạn này một cách dễ dàng.

2. Cha mẹ làm gương cho con noi theo

Cha mẹ đóng vai trò là những người giáo viên tốt nhất trong cuộc sống của con cái. Hành động và lời nói của họ có ảnh hưởng sâu sắc đến sự hình thành nhân cách của con cái. 

Để trẻ phát triển tính tự giác, cha mẹ cần thể hiện sự tự giác trong cuộc sống hằng ngày. Điều này bao gồm việc sắp xếp đồ dùng sau khi sử dụng, duy trì thói quen sinh hoạt điều độ, thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, không vứt rác bừa bãi, cũng như dành thời gian cho việc đọc sách và tập thể dục. 

Việc rèn luyện tính tự giác của trẻ có thể bắt đầu từ những việc nhỏ trong cuộc sống hằng ngày, ví dụ như kiên trì yêu cầu trẻ mỗi lần chơi xong đồ chơi phải dọn dẹp, sắp xếp đồ đạc gọn gàng. Như vậy, trẻ sẽ hình thành thói quen sắp xếp. 

Cha mẹ cũng nên khuyến khích trẻ làm việc có trật tự, biết cái gì quan trọng nhất cần làm trước, rồi mới đến cái khác. Điều này sẽ giúp trẻ phân biệt thứ tự ưu tiên và sắp xếp thời gian hợp lý để hoàn thành công việc.

3. Rèn luyện cho trẻ cách quản lý thời gian

Quản lý thời gian là một kỹ năng quan trọng giúp trẻ phát triển khả năng tự quản lý và tự giác. Khi trẻ biết sắp xếp thời gian hợp lý, chúng sẽ trở nên chủ động hơn trong cuộc sống, tránh được tình trạng trì hoãn và lề mề.

Để hỗ trợ trẻ trong việc này, cha mẹ có thể giúp lập thời gian biểu, cho phép trẻ tự sắp xếp thời gian và nhiệm vụ của mình. Bên cạnh đó, việc cung cấp một số phần thưởng cố định sẽ tạo động lực cho trẻ tiếp tục nỗ lực.

Trong quá trình này, cha mẹ cần biết buông tay, không can thiệp quá nhiều vào kế hoạch của trẻ. Khi trẻ thực hiện kế hoạch một cách hiệu quả, tính tự giác sẽ dần hình thành, đồng thời trẻ cũng sẽ có khái niệm rõ ràng về thời gian và phát triển những thói quen tốt.

Cha mẹ không thể luôn ở bên cạnh con cái. Một ngày nào đó, khi cha mẹ buông tay, trẻ sẽ bắt đầu hành trình tự lập. Tính tự giác sẽ trở thành người bạn đồng hành suốt đời của trẻ, mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Việc cung cấp cho trẻ nhiều tài sản vật chất không quan trọng bằng việc hình thành cho trẻ những thói quen tốt, giúp cuộc sống của trẻ phát triển mạnh mẽ hơn.