Hàng năm trên thế giới có đến 4-5 triệu trẻ em dưới 5 tuổi tử vong vì bệnh này, nhất là ở các nước chậm phát triển. Tại Việt Nam, bệnh viêm phế quản phổi khá phổ biến, tỉ lệ tử vong cao, đặc biệt là ở trẻ dưới 5 tuổi.

Bệnh nặng hơn ở trẻ em

Khi trẻ mắc bệnh này, tình hình sẽ dễ chuyển biến nhanh và nặng, bởi vì hệ thống miễn dịch ở trẻ chưa hoàn chỉnh, bản thân trẻ chưa "sản" ra đủ các yếu tố chống lại vi khuẩn mỗi khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.

Hơn nữa, hệ bạch mạch và hệ mạch máu ở trẻ rất phong phú, đan xen vào lẫn nhau như mạng nhện, do đó vi khuẩn vào cơ thể trẻ ngoài việc rất ít yếu tố ngăn chặn, bao vây, lại còn nhiều đường đi nên lan rất nhanh từ chỗ này đến chỗ khác. Đồng thời cây phế quản ở trẻ em còn ngắn và hẹp, do đó mỗi khi viêm rất dễ bị bịt tắc do niêm mạc bị phù nề và đờm dãi.

Nguyên nhân gây bệnh rất đa dạng, thường do virus như cúm, H1N1, H5N1, SARS...hoặc do vi khuẩn như phế cầu, tụ cầu...Nguyên nhân không do vi khuẩn như nấm, ký sinh trùng...Đường vào của vi khuẩn phần lớn qua đường thở như viêm mũi, viêm họng, viêm VA, viêm amidan hoặc qua đường máu như trẻ bị mụn nhọt, chốc lở...

Dễ nhầm lẫn với các bệnh hô hấp khác

Vì bệnh này có những dấu hiệu tương tự với các bệnh đường hô hấp khác, do đó rất dễ nhầm lẫn. Các bậc cha mẹ cần chú ý, khi thấy trẻ có các dấu hiệu sau cần gnhi ngờ là bệnh viêm phế quản phổi ở trẻ em: Ho, sốt mũi có dịch màu vàng, xanh sốt cao 39-40 độ C, thở nhanh, có các dấu hiệu viêm phế quản nặng (bỏ ăn, bỏ bú, rên, rút lõm lồng ngực, li bì)...

Khi nghe phổi thấy có ran ẩm nhỏ hạt, đo nồng độ oxy ở máu giảm nghĩa là bệnh đã rất nặng. Đặc biệt nguy hiểm ở trẻ sơ sinh và trẻ suy dinh dưỡng nặng vì triệu chứng không rầm rộ nhưng bệnh lại rất nặng và tỉ lệ tử vong rất cao.

Đối với trẻ sơ sinh thường trẻ có cơn tím tái khi gắng sức (bú, khóc, ho...) đặc biệt trẻ hay sùi bọt. Nhịp thở có thể nhanh trên 50-60 lần/phút. Đối với trẻ suy dinh dưỡng nặng, khi mắc bệnh này, thường nhiệt độ không cao, trẻ thường có rối loạn nhịp thở, thỉnh thoảng có cơn ngừng thở ngắn, nhịp thở nhanh so với lứa tuổi.

Điều trị theo từng nguyên nhân

Đối với bệnh viêm phế quản phổi, việc điều trị sẽ phụ thuộc vào từng nguyên nhân và mức độ nặng, vừa hay nhẹ của bệnh.

Đối với các nguyên nhân do siêu vi trùng, không cần dùng kháng sinh mà chỉ điều trị triệu chứng và nâng đỡ cơ thể bằng chế độ ăn thích hợp. Đối với các nguyên nhân do vi trùng, nấm cần phải uống kháng sinh phù hợp theo chỉ định của bác sĩ.

Ở các cơ sở y tế có điều kiện cần tim vi khuẩn bằng cấy dịch tiết từ khí phế quản và làm kháng sinh đồ để phát hiện vi trùng và các loại kháng sinh thích hợp. Quan trọng nhất vẫn là phòng bệnh. Trước hết cần quan tâm đến ăn uống đầy đủ và tiêm chủng đúng thời gian theo chương trình tiêm chủng mở rộng và một số các bệnh thường gặp ngoài chương trình tiêm chủng mở rộng.

Khi thấy trẻ có các biểu hiện viêm đường hô hấp cần đưa đến cơ sở y tế để khám và điều trị, đồng thời phát hiện kịp thời các dấu hiệu nặng để đưa ngay đến bệnh viện. Tuyệt đối không được tự ý dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.