BSCKII Nguyễn Hoàng Yến, Phòng Tâm thần Nhi – Vị thành niên, Viện sức khoẻ Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, mới đây viện đã tiếp nhận điều trị cho một trường hợp nữ sinh 14 tuổi tại Hà Nội bị rối loạn nhân cách. Nữ sinh vào viện trong tính trạng cáu gắt, tự làm đau bản thân.

Theo lời kể của người mẹ, bệnh nhân là con thứ nhất trong gia đình 2 con, không có tiền sử sử dụng thuốc hoặc lạm dụng chất tác động tâm thần. Gia đình không có người mắc bệnh rối loạn tâm thần.

Bố nữ sinh có tính cách nhạy cảm hay suy nghĩ tiêu cực, hay nói lời đay nghiến. Trong gia đình, mẹ là trụ cột, có tính cách mạnh mẽ nhưng luôn muốn mọi người trong nhà phải làm theo ý kiến cá nhân của mẹ. Bệnh nhân được chiều chuộng, có tính cách bướng bỉnh từ bé, thường cảm thấy bố mẹ không hiểu mình, khó tương tác với bố mẹ.

Khoảng 3 năm gần đây, bệnh nhân có áp lực trong vấn đề học tập. Ngoài ra, bố mẹ thường hay mâu thuẫn nên khiến bệnh nhân cảm thấy căng thẳng, bức bối, ức chế. Bệnh nhân rất khó thư giãn, giải tỏa và khó kiềm chế cảm xúc. Có lúc bệnh nhân nổi nóng, cáu gắt với mọi người dù trước đó vẫn vui vẻ.

Theo bố mẹ bệnh nhân, nữ sinh có cảm xúc thay đổi thất thường, lúc vui vẻ nói cười, có lúc ngồi khóc một mình. Bệnh nhân bướng bỉnh, không vâng lời người lớn, thiếu tập trung và xao nhãng trong học tập nên học lực dần sa sút. Bệnh nhân thường tự gây sự vô cớ với bạn bè trên lớp và cáu gắt mắng chửi em gái.

Bác sĩ Yến cho biết, bệnh nhân chia sẻ với bác sĩ luôn có cảm giác lo sợ bản thân mình sẽ bị bỏ rơi. Do đó, bệnh nhân dễ trở nên cáu gắt, bùng nổ cảm xúc và luôn nghĩ rằng người khác tỏ sự coi thường hay muốn làm tổn thương mình khi thấy họ không đồng tình trong cuộc nói chuyện với bản thân.

“Bệnh nhân cho rằng bố mẹ không yêu thương mình như trước đây. Nhiều lúc bệnh nhân có cảm giác trống rỗng, sợ mình bị bỏ rơi. Nữ sinh sống thu mình, trầm tính hơn, ít giao tiếp với người thân, bạn bè mà chỉ kết bạn với những người bạn trên mạng luôn chia sẻ điều tiêu cực. Qua mạng internet, bệnh nhân thành lập nhiều nhóm với mục tiêu chia sẻ với nhau những tiêu cực và hướng dẫn cách giải toả cảm xúc bằng việc tự gây thương tích”, bác sĩ Yến cho hay.

Nữ sinh ăn ngủ thất thường, thường có cảm xúc quá khích, tự làm tổn thương bản thân bằng cách lấy dao dọc giấy rạch vào cẳng tay. Hành vi này được thực hiện nhiều lần vào nhiều thời điểm khác nhau, các vết rạch ngày càng sâu và gây tổn thương nhiều hơn. Nữ sinh cho biết bản thân làm vậy với mục đích làm đau chính mình để giải tỏa cảm xúc.

BSCKII Nguyễn Hoàng Yến Phòng Tâm thần Nhi – Vị thành niên, Viện sức khoẻ Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai).

Sau khi thăm khám, bệnh nhân được chẩn đoán mắc rối loạn nhân cách ranh giới có hành vi tự sát, tự hủy hoại bản thân.

Bệnh nhân sau điều trị đã có cảm xúc ổn định hơn, hợp tác điều trị hơn, nữ sinh không có hành vi bất thường.

Dấu hiệu cảnh báo bệnh

Bác sĩ Yến cho biết trong quá trình thăm khám, bác sĩ đã nhận thấy sự lúng túng của bố mẹ trong việc phân biệt bướng bỉnh do sinh lý tuổi vị thành niên với sự bướng bỉnh do bệnh lý.

Bác sĩ cho biết nếu trẻ bướng bỉnh do sinh lý thì khi qua tuổi nổi loạn trẻ sẽ hết bướng bỉnh. Tuy nhiên, nếu là vấn đề bệnh lý, tâm lý bướng bỉnh sẽ xuất hiện trong thời gian dài và trẻ sẽ có những hành vi bất thường như tự làm tổn thương chính mình.

Bác sĩ Lê Công Thiện, Phó trưởng bộ môn Tâm thần, trường Đại học Y Hà Nội, Trưởng phòng điều trị Tâm thần Nhi – Viện sức khoẻ Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho hay, trong trường hợp con bướng bỉnh, cha mẹ cần phải bình tĩnh xem xét đánh giá tình hình.

Khi trẻ có biểu hiện bướng bỉnh với tất cả mọi người thì bố mẹ cần phải xem xét tham vấn ý kiến của chuyên gia.

Ngoài ra, cha mẹ cần lưu ý sau khi đã tham vấn ý kiến của chuyên gia, nếu con có các dấu hiệu rối loạn nhân cách ranh giới thì cha mẹ cần phải tôn trọng, động viên và đưa con đi khám.

Bác sĩ cho biết rối loạn nhân cách ranh giới (BPD) là một rối loạn tâm thần gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng điều chỉnh cảm xúc của một người. Sự mất kiểm soát cảm xúc này có thể làm tăng tính bốc đồng, ảnh hưởng đến cách một người cảm nhận về bản thân và tác động tiêu cực đến mối quan hệ của họ với những người khác.

Nguyên nhân gây bệnh thường là do vấn đề di truyền, các thay đổi dẫn truyền thần kinh, bị rối loạn phát triển não bộ và do yếu tố môi trường.

Bác sĩ Thiện đang tư vấn cho bệnh nhân.

Theo bác sĩ Thiện, rối loạn nhân cách ranh giới thường có 9 dấu hiệu điển hình:

- Ngưởi bệnh nhạy cảm với hoàn cảnh môi trường, có suy nghĩ bị bỏ rơi dữ dội.

- Người bệnh có thể lý tưởng hóa những người chăm sóc hoặc người yêu tiềm năng trong lần gặp đầu tiên hoặc lần thứ hai. Người bệnh có thể yêu cầu đối phương dành nhiều thời gian cho nhau và chia sẻ những chi tiết thân mật nhất trong thời gian đầu của một mối quan hệ.

- Bệnh nhân có thể có rối loạn nhận dạng đặc trưng bởi hình ảnh hoặc ý thức về bản thân không ổn định rõ rệt và dai dẳng.

- Người bệnh thường thể hiện sự bốc đồng trong ít nhất hai lĩnh vực và có khả năng tự gây tổn hại cho bản thân: Họ có thể đánh bạc, tiêu tiền một cách vô độ, ăn uống vô độ, lạm dụng chất gây nghiện, quan hệ tình dục không an toàn hoặc lái xe một cách thiếu thận trọng.

- Bệnh nhân có thể có hành vi tự sát lặp đi lặp lại hoặc hành vi tự hủy hoại bản thân.

- Bệnh nhân có biểu hiện bất ổn về cảm xúc mang tính phản ứng rõ rệt (ví dụ: cảm giác khó chịu từng đợt dữ dội, cáu kỉnh hoặc lo âu thường kéo dài vài giờ và hiếm khi kéo dài hơn vài ngày).

- Người bệnh xuất hiện cảm giác trống rỗng triền miên và dễ cảm thấy buồn chán. Họ có thể liên tục tìm kiếm việc gì đó để làm.

- Bệnh nhân có biểu hiện sự tức giận dữ dội, không thích hợp hoặc khó kiểm soát cơn giận.

- Trong những giai đoạn căng thẳng tột độ, người bệnh có thể xuất hiện tình trạng hoang tưởng thoáng qua hoặc các triệu chứng phân ly (ví dụ: rối loạn cá nhân hóa).