Khi trẻ bị ho, thường cha mẹ nào cũng cảm thấy lo lắng và muốn giúp con nhanh khỏi, đôi khi là tự ý cho trẻ uống kháng sinh. Tuy nhiên, ho ở trẻ không phải lúc nào cũng cần kháng sinh, vì phần lớn các cơn ho do virus gây ra và kháng sinh chỉ có tác dụng với nhiễm trùng do vi khuẩn. 

Nếu ho nhẹ và không có triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao, khó thở, bố mẹ có thể chăm sóc tại nhà bằng cách cho trẻ uống nhiều nước ấm, giữ ấm cơ thể, và dùng các biện pháp tự nhiên. Nếu ho kéo dài, có kèm theo sốt hoặc khó thở, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách, tránh tự ý dùng kháng sinh, vì điều này có thể gây tác dụng phụ và kháng thuốc.

Mới đây, thầy thuốc ưu tú - GS.TS Nguyễn Tiến Dũng - Nguyên Trưởng khoa Nhi - Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ: "Người ta thống kê rồi, ví dụ 100 đứa trẻ ho do nhiễm trùng đường hô hấp, thì chỉ có khoảng 50 đứa, tức là 50% khỏi trong 1 tuần đầu, tự khỏi luôn. Dĩ nhiên uống thêm thuốc ho chỉ để làm tác dụng tâm lý là chính. Sau đó có thêm 25% nữa tự khỏi vào tuần thứ 2. Như vậy 3/4 đứa trẻ sau 2 tuần là khỏi. Đến tuần thứ 3 thì lại thêm 1/5, 1/6 nữa. Thậm chí tới tận 4 tuần sau thì có khoảng 5, 6 đứa trong 100 trẻ mới khỏi. Quan trọng là đều không ảnh hưởng đến sức khỏe".

Cụ thể, bác sĩ giải thích về đặc điểm của các cơn ho do nhiễm trùng đường hô hấp, đặc biệt là khi nguyên nhân là do virus (như cảm lạnh, cảm cúm), và cách mà bệnh tự khỏi theo thời gian mà không cần can thiệp quá nhiều từ thuốc. 

- Tỷ lệ khỏi bệnh tự nhiên: Khi 100 trẻ bị ho do nhiễm trùng đường hô hấp, chỉ khoảng 50 trẻ (tức 50%) sẽ tự khỏi trong tuần đầu tiên mà không cần phải dùng thuốc. Điều này cho thấy hệ miễn dịch của trẻ có thể tự chống lại bệnh mà không cần sự can thiệp của thuốc.

- Tác dụng tâm lý của thuốc ho: Dù thuốc ho được sử dụng trong trường hợp này, nhưng nó chủ yếu có tác dụng về mặt tâm lý hơn là chữa trị thật sự. Thuốc ho giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn, làm dịu cơn ho, nhưng không làm bệnh khỏi nhanh hơn.

- Khỏi bệnh trong tuần thứ 2: Sau tuần đầu, thêm khoảng 25% trẻ sẽ tự khỏi vào tuần thứ 2, tổng cộng có khoảng 75% trẻ sẽ khỏi bệnh trong 2 tuần. Điều này chứng tỏ bệnh do virus thường có thể tự khỏi mà không cần can thiệp mạnh mẽ từ thuốc.

- Tự khỏi dần dần: Vào tuần thứ 3, thêm một tỷ lệ nhỏ (khoảng 1/5 hoặc 1/6) trẻ khỏi bệnh, và sau 4 tuần, hầu hết (gần 95%) trẻ sẽ khỏi bệnh. Điều này chỉ ra rằng bệnh này có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, nhưng cuối cùng sẽ tự khỏi mà không gây nguy hiểm cho sức khỏe.

- Không ảnh hưởng đến sức khỏe: Quan trọng nhất, dù ho có thể kéo dài và tự khỏi trong vài tuần, nhưng nó không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe lâu dài của trẻ. Hệ miễn dịch của trẻ sẽ tự xử lý được virus, và việc ho kéo dài chủ yếu chỉ là triệu chứng tạm thời.

Bác sĩ nhấn mạnh rằng nhiều trường hợp ho do virus ở trẻ có thể tự khỏi mà không cần dùng thuốc kháng sinh hoặc các loại thuốc đặc trị khác. Các biện pháp điều trị chủ yếu chỉ nhằm làm giảm triệu chứng và giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn, chứ không phải là cần thiết để bệnh khỏi nhanh hơn.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nếu ho kèm theo các dấu hiệu sau, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị kịp thời:

- Ho kéo dài: Nếu cơn ho của trẻ kéo dài hơn 2 tuần mà không có dấu hiệu giảm, đặc biệt là ho nặng hơn hoặc thay đổi tính chất (ho khan chuyển sang ho có đờm), cần được thăm khám để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng hơn.

- Sốt cao không giảm: Nếu trẻ ho kèm theo sốt cao (trên 38°C) và sốt kéo dài hơn 48 giờ, hoặc có biểu hiện sốt cao liên tục dù đã sử dụng thuốc hạ sốt, cần đưa trẻ đến bệnh viện để tìm hiểu nguyên nhân.

- Khó thở hoặc thở khò khè: Nếu trẻ có dấu hiệu khó thở, thở nhanh, thở khò khè hoặc có cảm giác như không thở được, đây là dấu hiệu của bệnh lý về đường hô hấp nặng như viêm phổi, hen suyễn hoặc viêm phế quản.

- Ho có đờm lẫn máu: Nếu trẻ ho có đờm lẫn máu hoặc xuất hiện đờm màu xanh đậm, vàng đặc, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng cần được kiểm tra y tế.

- Lú lẫn, mệt mỏi, kém ăn uống: Nếu trẻ ho kèm theo tình trạng mệt mỏi, khó ngủ, không ăn uống được, kém tỉnh táo hoặc có các dấu hiệu thay đổi về tinh thần, cần phải đưa trẻ đến bệnh viện ngay.

- Ho xuất hiện sau khi tiếp xúc với chất độc hoặc hóa chất: Nếu trẻ ho sau khi tiếp xúc với khói, chất hóa học, hoặc bị sặc, đây có thể là dấu hiệu của phản ứng dị ứng hoặc ngạt đường hô hấp, cần sự can thiệp y tế.

- Trẻ dưới 6 tháng tuổi: Trẻ sơ sinh và trẻ dưới 6 tháng tuổi dễ bị tổn thương hơn, nên nếu có ho hoặc các triệu chứng về hô hấp, cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để đảm bảo an toàn.