Thời gian gần đây, các nền tảng mạng xã hội tràn ngập những video dạy đọc tên nhân vật "giả Ý" trong "vũ trụ Brainrot" – trào lưu có phần kỳ quặc đang gây sốt toàn cầu. Dù chỉ là các đoạn âm thanh remix đi kèm visual lòe loẹt, cắt dựng nhanh, video của TikToker @sudauto với nội dung "How to pronounce Brainrot characters" vẫn hút tới hơn 23 triệu lượt xem. Điều đáng chú ý là phần đông khán giả là trẻ nhỏ.

Nhiều phụ huynh cho biết con mình có thể thuộc lòng vanh vách tên các nhân vật như Tung Tung Tung Sahur, Ballerina Cappuccina, Lirilì Larilà, dù không hề hiểu nội dung. Việc trẻ bị cuốn hút bởi những video tưởng chừng vô nghĩa này đang đặt ra dấu hỏi lớn về ảnh hưởng lâu dài tới khả năng tập trung, ghi nhớ và tư duy của trẻ em trong thời đại số.

Trẻ nhỏ và "cơn nghiện dopamine" từ video giật nhanh

Theo các chuyên gia tâm lý thuộc Harvard Health Publishing và UNICEF, loại video cắt dựng nhanh, âm thanh remix liên tục có thể gây ra hiện tượng "dopamine overload" – tình trạng não bộ tiết ra quá nhiều hormone khoái cảm do bị kích thích liên tục.

"Não trẻ dưới 10 tuổi đang trong giai đoạn hoàn thiện cấu trúc, đặc biệt là các vùng kiểm soát chú ý và tự điều chỉnh hành vi. Việc tiếp xúc thường xuyên với nội dung có cường độ cao khiến trẻ trở nên lệ thuộc vào cảm giác hưng phấn tức thì, giảm khả năng tập trung vào các hoạt động đòi hỏi tư duy lâu dài như đọc sách hay học tập", báo cáo của UNICEF nhận định.

Cũng theo chuyên gia, trẻ càng xem nhiều dạng nội dung này, não càng "quen" với nhịp độ nhanh và các kích thích thị giác mạnh. Từ đó, trẻ dần mất khả năng xử lý thông tin chậm, khó kiên nhẫn ngồi yên và dễ bị kích động khi không có thiết bị điện tử bên cạnh.

Không cấm đoán cực đoan nhưng cần hướng dẫn chọn lọc

Trào lưu Brainrot theo đúng nghĩa đen là "thối não" ban đầu là dạng hài hước phi logic, có tính giải trí cao. Tuy nhiên, việc lạm dụng các video này với tần suất cao, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, có thể dẫn đến hệ quả không mong muốn.

Tiến sĩ Maryanne Wolf, chuyên gia nghiên cứu não bộ và ngôn ngữ tại Đại học UCLA, từng cảnh báo: "Trẻ em đang quen với tốc độ xử lý siêu nhanh từ thiết bị điện tử, nhưng kỹ năng học tập – như đọc hiểu hay tư duy phản biện – lại cần sự chậm rãi và tập trung. Điều này tạo ra xung đột lớn trong phát triển não bộ".

Tại Việt Nam, không ít cha mẹ thừa nhận dùng video kiểu này như một "công cụ trấn an" tạm thời khi bận rộn. Nhưng khi nội dung vô nghĩa trở thành "thức ăn tinh thần" mỗi ngày, hậu quả lâu dài rất khó lường.

Giải pháp: Thay vì cấm hoàn toàn, các chuyên gia khuyến nghị hướng tiếp cận lành mạnh hơn:

Giới hạn thời lượng xem video có nhịp nhanh (dưới 30 phút/ngày với trẻ nhỏ).

Tăng nội dung "low-stimuli" như truyện tranh tĩnh, slow TV, audiobooks, podcast thiếu nhi.

Tăng thời gian vận động ngoài trời, hoạt động thể chất và giao tiếp trực tiếp với cha mẹ.

Giữ nhịp sinh hoạt ổn định, giảm phụ thuộc vào các kích thích nhân tạo.

Một phụ huynh tại Hà Nội chia sẻ: "Con mình từng mê mẩn xem TikTok 'phát âm nhân vật Ý' và cả ngày lẩm bẩm mấy cái tên kỳ quặc. Sau khi tìm hiểu kỹ, vợ chồng tôi quyết định thay dần bằng sách tranh kể chuyện và audio kể truyện cổ tích. Thời gian đầu con phản ứng dữ dội, nhưng sau 1 tháng thì bé thích nghe kể chuyện hơn cả iPad".

Video Brainrot có thể chỉ là một trào lưu mạng xã hội mang tính giải trí đơn thuần. Tuy nhiên, với trẻ nhỏ – những bộ não đang phát triển mạnh mẽ và dễ tổn thương, việc tiếp xúc liên tục với nội dung giật nhanh, vô nghĩa là con dao hai lưỡi.

Cha mẹ không nên đợi đến khi con chỉ nhớ được tên "Tung Sahur" mà quên cả cách ghép vần mới nhận ra: Có những thứ "vô thưởng vô phạt" trên mạng xã hội lại là thứ ngấm sâu nhất vào não trẻ.