Những cảnh tượng điển hình trong các gia đình Việt và những cuộc đối thoại thường thấy giữa bố mẹ và con là: Dậy đi, đến giờ học rồi. Nhanh lên, con có biết là mấy giờ rồi không? Tại sao không ăn món này đi, rất bổ. Con phải ăn nhiều vào… Tại sao chưa uống sữa? Con đừng chơi với bạn này, mẹ cấm đấy. Con phải chơi với bạn kia. Con phải giỏi hơn bạn này, con không được thua kém bạn kia. Con phải… phải… phải...

Qua quan sát và chứng kiến thực trạng trên trong các gia đình Việt, chuyên gia giáo dục Vũ Thu Hương tâm sự: "Đã bao giờ các bố mẹ Việt nghĩ xem bọn trẻ có thực sự tự do? Không, trẻ em Việt thiếu tự do một cách trầm trọng. Các cha mẹ thường có nhiều lý do để xâm phạm vào sự tự do, quyền riêng tư của trẻ. Việc ăn, mặc, ở, đi học, giao lưu bạn bè, tất tần tật đều là việc của bọn trẻ. Đây không phải là công việc và trách nhiệm của cha mẹ. Cha mẹ chỉ có trách nhiệm hướng dẫn trẻ tự làm, tự quyết, tự xử lý khi xảy ra sự cố và tự rút kinh nghiệm để tiến bộ". 

TS Vũ Thu Hương cũng chỉ rõ 9 việc mà bố mẹ Việt vẫn thường làm hộ con hàng ngày, xuất phát từ tình yêu thương con vô bờ bến, những mong sẽ mang lại điều tốt đẹp nhất cho con nhưng thực ra lại đang vô tình hại con, tước đi quyền tự do cần có của trẻ.

Các cha mẹ đừng quên, bọn trẻ sẽ còn phải tự dậy đi học sau này, khi chúng đã lớn hơn. Không thể có chuyện lớn rồi thì tự biết được đâu. Mọi thứ cần học đều phải được dạy dỗ. Vì thế, các cha mẹ cần nhớ trách nhiệm dạy con tự giác thực hiện chuyện đơn giản này, thay vì ngày nào cũng í ới gọi con dậy đi học. 

Ngay từ khi con ăn dặm, chuyện ép con ăn, nhồi ăn, dỗ ăn đều là sai lầm. Nó sẽ đem lại những hậu quả trầm trọng cho sức khỏe của trẻ và tạo ra những thói quen xấu. Để con tự do bốc đồ ăn ngay khi mới bắt đầu ăn dặm sẽ giúp con hình thành thói quen tự giác này. Tôn trọng sở thích ăn uống của con, tập trung vào nấu ăn thì các con sẽ ngon miệng và thích thú với việc ăn hơn. Kiên nhẫn đợi con ăn, không làm phiền con bằng tivi, máy tính, điện thoại chính là cách đơn giản nhất để con học ăn và học tự lập.

Các cha mẹ thân mến, chúng ta không thể mặc đồ cho con khi nó đã 18 – 20 tuổi. Tuổi đó bất kể ai cũng phải tự mặc đồ. Vậy thì để con quen dần với việc tự chăm sóc bản thân, tập thói quen tự lựa chọn quần áo, mặc đồ, đi giày và chăm sóc quần áo, vật dụng riêng của mình sẽ giúp con hiểu rõ giá trị đồ cá nhân. Việc này nên tiến hành khi con 2 tuổi. Thói quen tốt sẽ tạo tính cách tốt cho các bé.

Các cha mẹ có con học lớp 1 thường nói: "Nếu không chuẩn bị cho nó thì thể nào nó cũng quên". Các cha mẹ thân mến, việc “quên” đó đương nhiên xảy ra. Nó sẽ xảy ra với 100% trẻ em trên toàn thế giới khi mới bắt đầu đi học. Tuy nhiên, việc “quên” đó sẽ là bài học để các con rút kinh nghiệm cho những buổi học sau khi con bị cô nhắc nhở hoặc mắng mỏ đôi chút. Vì thế, hãy để con được phép “quên” mang sách vở, đồ dùng vài lần đi cho nhớ.

Con đến lớp học, ngoài kiến thức, con sẽ học thêm cách sống với bạn bè, với cô giáo, với các nhiệm vụ cụ thể được giao. Nếu con bị cô la mắng ở lớp thì điều đó sẽ giúp con rút kinh nghiệm cho những buổi học sau. Nhưng nếu cha mẹ về nhà phân tích để tìm cách bênh vực con mình, bao che, biện hộ cho con thì các cha mẹ sẽ nhanh chóng "nhận được" những em bé giỏi bao biện và chạy tội. Thậm chí, các bé sẽ càng tìm cách phá luật để sau đó đổ lỗi cho giáo viên nhiều hơn. 

Kiến thức các bé thu lượm được sẽ không đến từ 1 kênh duy nhất là cô giáo. Các bé còn thu lượm từ nhiều nguồn khác nhau. Nếu cô giáo dạy có gì không chính xác thì hãy để con tự khám phá ra bằng cách hướng con đến các quyển sách tham khảo khác. Còn việc cha mẹ bới móc là cô giáo dạy sai, cô dốt,… chỉ làm hỏng mối quan hệ của con với cô giáo và sẽ tạo điều kiện để con hỗn láo với cô, tỏ thái độ coi thường cô, coi thường nội quy lớp và trường và ngày càng thêm bất trị. 

Vì thế, thay vì kiểm soát xem những gì con học có chính xác 100% hay không, các cha mẹ hãy để việc học đó cho cô. 

Thái độ học tập của con, tình trạng sức học của con,… là điều mà cha mẹ cần biết để có thái độ phù hợp. Nếu con học yếu hơn lớp hiện tại thì việc chuyển lớp cho phù hợp với con là cần thiết. Thái độ học tập của con có nhiều chểnh mảng thì cha mẹ cần theo những lời phê của cô giáo để phạt con cho thích đáng. Cách làm ấy sẽ giúp con hiểu rằng: Khi con lười biếng hay vi phạm điều gì trong lớp học thì sẽ không có ai bênh vực và bao che cho con cả.

Nói đến đây, tôi lại nhớ ý kiến của 1 mẹ khi tôi chia sẻ cách dạy con học của mình như sau: Khi con không làm bài tập về nhà mà mách cô để cô phạt con thì như kiểu phản bội con ấy. Điều này thật hài hước! Con phạm tội nhưng cha mẹ không báo với cô giáo thì rõ ràng là đang che giấu hành vi sai trái, góp phần bao biện cho những lỗi mà con đang mắc phải. Điều này chẳng liên quan gì đến sự phản bội hay gì cả. Con cần có cha mẹ làm bạn, là đồng minh nhưng nếu cha mẹ biến thành đồng phạm bao che thì đương nhiên là không thể tốt được rồi.

Mỗi con người đều có tốt và xấu. Con chọn bạn chơi là tùy thuộc vào khả năng hòa hợp của con, sự tương thích trong tính cách, sở thích, và sự bù đắp những thiếu hụt khác. Cha mẹ là người ngoài cuộc, không hiểu biết mọi chuyện. Nếu cha mẹ can thiệp vào câu chuyện chọn bạn của con sẽ vô tình đẩy con đến chỗ cô độc, ít bạn. Bởi vì khi chúng ta không thể tìm được tiếng nói chung với những người bạn do bố mẹ tìm cho, lại không có cơ hội tự kết bạn, chính chúng ta đã bị đẩy đến chỗ phải đối diện với nỗi cô đơn 1 mình. Liệu đó có phải là viễn cảnh mà cha mẹ mong đợi?

Các chuyện con gặp phải, những nhu cầu của con đều là của con. Cha mẹ giúp con chỉ khiến con yếu ớt và kém khả năng thích nghi, hòa hợp với cuộc sống. Vì thế, hãy cho con tự lo cho chính mình từ việc nhỏ đến việc lớn nhé.

Các cha mẹ yêu quý, cuộc đời của con là của chính con. Cha mẹ không sống để hưởng niềm vui cũng như nỗi khó khăn mà con gặp phải. Vì thế, xin đừng quyết định mọi việc của con. Con cần tự đưa ra quyết định và sống, trải nghiệm với quyết định đó, kể cả đó là trải nghiệm đau thương đi chăng nữa. Điều đó sẽ giúp con sống tốt hơn nhiều là việc nghe theo những quyết sách của cha mẹ.

Chúng ta là những công dân tự do tại những đất nước tự do. Chắc chắn nhiều cha mẹ đã quên mất việc này. Các con không cần sự bao bọc quá mức đâu. Các con cần dần dần làm quen để ra đời sống tốt. Đừng sống hộ con, hãy trả lại tự do cho bọn trẻ! Hy vọng rằng càng nhiều cha mẹ hiểu ra điều này càng sớm càng tốt.