Có anh chị em, sẽ ích kỷ hơn

Trẻ con bắt đầu quan tâm đến sự bình đẳng và nhận biết các quy luật của tính công bằng khi chúng lên 8 tuổi, theo một nghiên cứu của các nhà khoa học Thụy Sĩ. Điều này có thể không quá ngạc nhiên đối với các bậc cha mẹ - nhưng những nhà khoa học cũng phát hiện ra rằng những đứa trẻ mà có anh chị sẽ có xu hướng ích kỷ hơn, trong khi những đứa trẻ không có anh chị ít ích kỷ nhất.

 

Con người được phú cho ý thức về sự công bằng mà hầu hết những động vật khác dường như không có nhưng từ khi nào khái niệm này bắt đầu phát triển thì vẫn còn chưa rõ. Để trả lời câu hỏi này, Ernst Fehr của trường đại học Zurich và các cộng sự đã đưa ra các bài kiểm tra đánh giá mức độ quan tâm của trẻ ở các độ tuổi khác nhau đối với vấn đề công bằng.

Trong ba phiên bản khác nhau của trò chơi, những đứa trẻ tham gia thí nghiệm đã được yêu cầu chọn một trong hai cách chia sẻ kẹo giữa chúng và một người bạn lạ mặt. Bọn trẻ có thể chọn giữa hai cách, “một cho tôi và một cho bạn” hoặc là chỉ lấy kẹo cho bản thân chúng mà thôi. Những trò chơi này kiểm tra được những thái độ khác nhau, bao gồm cả sự sẵn sàng đưa hết kẹo cho người khác vô điều kiện, hay chia đều kẹo cho bạn hơn là giữ hết kẹo cho bản thân chúng.

Khi nào trẻ trở nên bớt ích kỷ

Mức độ ích kỷ của trẻ gần như là tuyệt đối khi chúng mới ba tuổi. Fehr nhận định. Chúng từ chối chia kẹo cho người khác ngay cả khi điều đó không làm ảnh hưởng tới kho tích trữ của chúng.

Nhưng khi lên 8 tuổi, trẻ con bắt đầu quan tâm đến tính bình quân nhiều hơn, chúng có xu hướng chia đều một giải thưởng hơn là giữ toàn bộ cho bản thân chúng. Những kết quả này đã được công bố trên tạp chí Nature, một tạp chí hàng đầu trong giới khoa học.

Còn có một số yêu tố khác ảnh hưởng tới mức độ công bằng của lũ trẻ. Nhóm nghiên cứu đã phát hiện rằng những đứa trẻ không có anh chị sẽ sẵn sàng chia sẻ cao hơn 28% so với những đứa trẻ có anh chị. Tỷ lệ này là 17% khi so sánh giữa những đứa trẻ mang trách nhiệm làm anh chị với những đứa trẻ là con út trong gia đình. Điều này là hợp lý, theo nhận định của Sutter, một người bố có 5 đứa con: “Bọn trẻ phải quan tâm đến việc chúng có một phần của chiếc bánh”, ông nói, “nhưng nếu chúng là con một, chúng không cần phải quan tâm đến điều đó”.

Ngoài ra, nếu trẻ con biết rằng bạn của chúng đến từ cùng một nhóm hoặc trường (có sự quen biết nhau từ trước), chúng sẽ tỏ ra công bằng nhiều hơn, và tính thiên vị này sẽ tăng lên theo tuổi. Phát hiện này có thể giúp giải thích hiện tượng đối xử tử tế với những người bạn biết là một điều gì đó được phát triển cùng với ý thức về sự bình đằng, Fehr nói.

Sự đối lập giữa vượn và trẻ con 

Các nhà nghiên cứu cũng quan tâm đến khía cạnh tiến hóa. Những thí nghiệm tương tự đã được tiến hành đối với vượn và kết quả chỉ ra rằng những con vật này không sẵn sàng chia sẻ thức ăn cho bạn của chúng ngay cả khi điều này chẳng ảnh hưởng gì đến lượng thức ăn mà chúng được nhận. Có vẻ như loài vượn không quan tâm đến phúc lợi của con khác, trong khi những đứa trẻ 8 tuổi đã quan tâm rất nhiều đến điều này, nhưng những đứa trẻ 3 tuổi chỉ quan tâm chút ít. Fehr nói.

Nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này có thể sẽ giải thích được tại sao con người lại quan tâm đến tính công bằng, và đây là một nhân tố quan trọng trong quá trình hình thành các cộng đồng xã hội loài người. Nếu thiếu tính công bằng, sẽ không có giáo dục, không có sự xã hội hóa và không có các quy tắc tiêu chuẩn.