Sự nổi loạn của cô con gái nhỏ

Tôi vừa sinh con thứ hai ở tuổi 36. Con gái lớn của tôi năm nay lên 10, mặc dù là 1 cô bé rất cá tính nhưng vẫn là đứa trẻ rất ngoan, hiểu chuyện và biết phân biệt đúng sai trong tầm nhận thức của con.

Người ta hay nói sinh con thứ ở tuổi này là hợp lý vì con cả lớn rồi, không đến nỗi phải chăm chút sát sao nữa. Nhưng với tôi, đó là một hành trình đầy trăn trở, không chỉ vì sức khỏe hay tuổi tác mà còn vì những nỗi lo tâm lý dành cho con gái lớn của mình.

Tôi từng là đứa trẻ phải sống trong cảnh trọng nam khinh nữ, chứng kiến sự bất công len lỏi từ trong chính bữa cơm gia đình. Chính vì vậy, khi biết mình mang thai con trai, tôi không khỏi lo lắng cho cảm xúc của con gái. Tôi sợ con bé sẽ nghĩ mẹ thiên vị em, sợ con tổn thương như chính tôi từng tổn thương. Tôi âm thầm chuẩn bị mọi thứ để con không bị cảm giác "mất mẹ".

Thật may, con bé khiến tôi tự hào. Con thích nghi rất nhanh, thậm chí còn rất mẫn cán: hỗ trợ mẹ chăm em, lấy khăn, đổ rác, ru em ngủ… Đó không phải là điều bỗng nhiên mà có được, ngay từ khi mang thai bé út, tôi và chồng luôn cố gắng tìm hiểu tâm tư của cái tuổi này, của thế hệ Gen Alpha này để có thể định hướng cho con những suy nghĩ đúng đắn, để con không vì hiểu lầm bố mẹ mà có suy nghĩ sai lệch.

Nhưng rồi kiếp nạn của tôi lại đến từ bà hàng xóm!

Không rõ bà đã nói những gì, nhưng bỗng nhiên con gái tôi bắt đầu nổi loạn, phản kháng, lầm lì và điều đó khiến tôi choáng váng. Tôi loay hoay tìm cách kết nối lại với con. Trong cái cảnh chăm sóc con nhỏ, vẫn phải lo việc nhà rồi lại phải đi làm kiếm tiền. Tôi có lúc muốn bỏ cuộc!

Cho đến 1 ngày, khi tôi đang tết tóc cho con thì con hỏi:

- Bà Oanh bảo với con là mẹ đẻ em bé xong sẽ cho con RA RÌA.

Ngay lập tức, tôi hiểu được vấn đề của mẹ con tôi rốt cuộc nằm ở đâu.

Người lớn vui mồm, trẻ con tổn thương

Từ khoảnh khắc ấy, tôi mới thật sự thấy sức công phá khủng khiếp của những câu nói tưởng chừng "cho vui miệng" như:

“Có em rồi là ra rìa đó nha!”

“Hết làm con yêu con quý, cục vàng cục bạc rồi rồi!”

“Mẹ thương em trai hơn, con hết được yêu rồi…”

Những câu nói ấy không vô hại đâu!

Chúng là những chiếc kim đâm thẳng vào lòng non nớt của trẻ, gieo rắc hoang mang, đố kỵ, cảm giác bị loại trừ và tổn thương. 

Trẻ không đủ trải nghiệm để phân biệt lời nói đùa với sự thật. Một khi niềm tin với cha mẹ lung lay, trẻ sẽ tìm cách chống đối để bảo vệ mình như con gái tôi đã làm.

Tại hại của những lời "vô duyên" ác ý

Chúng làm trẻ nghi ngờ tình yêu thương của cha mẹ.

Chúng gây chia rẽ tình cảm giữa anh/chị với em ruột.

Chúng khiến trẻ thấy mình kém giá trị hơn người mới đến.

Và quan trọng nhất, chúng để lại vết xước tâm lý rất sâu nếu không được chữa lành kịp thời.

Trong tình huống này, bố mẹ nên vừa xử lý cảm xúc cho con lớn ngay lập tức, vừa ngăn chặn nguồn tác động tiêu cực từ bên ngoài.

1. Khôi phục niềm tin và cảm giác an toàn cho con lớn

Nói rõ sự thật và trấn an: Giải thích ngay cho con rằng “Không ai có thể thay thế con trong tim bố mẹ”. Hãy nói bằng những ví dụ cụ thể mà con từng trải qua (như lúc con bị ốm, mẹ đã làm gì).

Dành thời gian riêng cho con: Mỗi ngày ít nhất 15–20 phút chỉ dành cho con lớn, không có em trai, để con thấy mình vẫn có không gian riêng với bố mẹ.

Tăng sự công nhận: Khi con giúp chăm em hoặc làm việc tốt, hãy khen về nỗ lực và trách nhiệm, chứ không chỉ khen “con giỏi quá” chung chung.

Đọc truyện hoặc chia sẻ câu chuyện về anh chị em: Chọn sách/truyện có thông điệp “yêu thương và bảo vệ nhau” để gieo hình ảnh tích cực về việc có em.

2. Ngăn tác động từ nguồn “độc hại”

Trao đổi trực tiếp với hàng xóm: Giữ thái độ lịch sự nhưng kiên quyết, giải thích rằng những câu như “ra rìa” ảnh hưởng tiêu cực đến trẻ, và mong họ tránh nói với con bạn.

Giới hạn tiếp xúc khi cần: Nếu khó kiểm soát lời nói của họ, hãy khéo léo giảm cơ hội con ở một mình với người đó.

Dạy con kỹ năng “lọc” thông tin: Hướng dẫn con khi nghe ai nói điều khiến con buồn, hãy hỏi lại bố mẹ để xác nhận trước khi tin.

3. Củng cố mối quan hệ anh/chị/em

Tạo hoạt động chung nhưng không áp lực: Ví dụ, nhờ con đọc truyện cho em nghe, chọn nhạc ru em, cùng chụp ảnh gia đình… nhưng đừng ép nếu con không muốn.

Kể cho con về vai trò “người chị đặc biệt”: Nói rằng em trai sẽ học được nhiều điều từ chị, và chị có vị trí duy nhất trong gia đình.

Chia sẻ hình ảnh/clip của chị chăm em: Khi con thấy mình được ghi nhận trước người khác, con sẽ tự hào và gắn bó hơn.