Khó phát hiện
Bé Nguyễn Đức Phú (phố Nam Đồng, Đống Đa, Hà Nội) đã 19 tháng tuổi, nhưng rất khó ngủ. Mỗi khi muốn ru con ngủ, bố mẹ Phú thường cho con lên xe máy đi một vòng quanh phố khi nào con trai ngủ say, hai vợ chồng mới cho về nhà. Tuy nhiên, chỉ cần một tiếng động mạnh hay một câu nói lớn cũng khiến bé Phú giật mình thức giấc. Cô giáo ở nhà trẻ Phú học thường phàn nàn bé kém tập trung khi tham gia trò chơi so với các bạn. Mẹ Phú cũng cho biết, bé thường không chú ý khi mẹ dạy nói.
Th.s, BS Phan Bích Nga, Phó Giám đốc Trung tâm khám dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia sau khi khám cho bé Phú chẩn đoán: Bé bị thiếu máu do thiếu sắt. Đây chính là nguyên nhân khiến bé hay trằn trọc khó ngủ, kém tập trung. Mặc dù chiều cao, cân nặng so với lứa tuổi bé đều đạt chuẩn.
Cũng tại Trung tâm khám dinh dưỡng, bé Na, con gái chị Trần Thị Nga (Ngô Quyền, Hải Phòng) cho biết, muốn đưa con gái đi khám từ lâu nhưng mọi người trong gia đình nhà chồng và ngay cả những người bạn của chị thường gạt đi vì cho rằng bé Na chẳng có bệnh gì. Nước da xanh có thể là do cháu quá trắng nên nhìn không khoẻ mạnh.
Chế độ dinh dưỡng hàng ngày rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ.
Tuy nhiên, sau khi tổng kết năm học, cô giáo phàn nàn về việc bé Na hay kêu mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, kém tập trung nghe giảng, chị mới đưa con đi khám và được bác sĩ kết luận cháu bị thiếu máu do thiếu sắt nặng.
Theo BS Nga, biểu hiện lâm sàng của thiếu máu do thiếu sắt thường rất nghèo nàn. Vì vậy, nhiều khi chính người bệnh (người lớn) cũng không biết mình có bệnh. Những người thiếu máu do thiếu sắt thường chỉ phát hiện khi đi khám tại cơ sở y tế thông qua những biểu hiện da xanh, niêm mạc mắt, lợi và lòng bàn tay nhợt nhạt. Trong trường hợp nặng hơn khi khám sẽ có tiếng thổi tâm thu ở tim, móng tay hình thìa. Hoặc khi xét nghiệm máu, lượng huyết sắc tố (hemoglobin) thấp hơn bình thường.
BS Nguyễn Thị Hoa, Trưởng Khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP HCM) cũng cho rằng, sở dĩ có tình trạng thiếu máu do thiếu sắt là vì cơ thể không đủ sắt để tạo nên hồng cầu, gây thiếu máu. Trong cơ thể người, sắt là một yếu tố vi lượng cần thiết (mặc dù cơ thể cần rất ít). Cơ thể không thể tự sản xuất ra sắt, mà chúng được cung cấp từ thức ăn hằng ngày và thuốc uống (nếu ăn không đủ).
Ngoài vai trò tự tạo hồng cầu, sắt còn rất cần trong rất nhiều chức năng của cơ thể như hô hấp tế bào, tổng hợp tế bào não, dự trữ ôxy cho cơ, vận chuyển điện giải, men tiêu hóa. Vì vậy thiếu sắt, hô hấp tế bào bị ảnh hưởng, các hoạt động chức năng hô hấp, tiêu hóa, thần kinh bị chậm lại. Với trẻ em, tình trạng thiếu sắt sẽ gây biếng ăn, viêm lưỡi, khó ngủ hay quấy khóc, hay bị nhiễm trùng, mệt mỏi, khi lớn đi học thì hay buồn ngủ và hay quên, khó tập trung. Nếu nặng hơn sẽ bị khó thở, hoa mắt, chóng mặt.
|
Theo Viện dinh dưỡng Quốc gia, hàng ngày, cơ thể người cần khoảng 1- 2mg sắt. Phụ nữ có thai cần khoảng 3mg sắt mỗi ngày. Khi có thai, ngay cả khi bà mẹ cảm thấy sức khoẻ bình thường không có nghĩa là không thiếu sắt. Thiếu máu do thiếu sắt ở phụ nữ có thai nếu ở thể nhẹ có biểu hiện mệt mỏi, làm việc kém tập trung, đôi khi hoa mắt, chóng mặt. Trường hợp nặng hơn có biểu hiện nhức đầu, khó thở khi gắng sức, da xanh, niêm mạc nhợt, nồng độ huyết sắc tố (hay hemoglobin) trong máu dưới 11g/dl. |
Trẻ em cần nhiều sắt hơn người trưởng thành
Theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, để phòng chống thiếu máu do thiếu sắt ở trẻ em, trước hết cần phòng chống thiếu máu cho người mẹ. Vì đứa con khi còn trong bào thai đã nhận chất sắt từ mẹ để phát triển và có một chút dự trữ. Sau khi sinh, sữa mẹ là nguồn cung cấp chất sắt duy nhất. Mặc dù sữa mẹ có ít chất sắt, nhưng được cơ thể trẻ hấp thu hoàn toàn. Vì vậy, nếu trẻ không được bú mẹ sẽ có nguy cơ thiếu sắt dẫn đến thiếu máu.
Trong năm đầu tiên của cuộc đời, trẻ tăng trưởng rất nhanh, do đó sẽ cần nhiều lượng sắt hơn. Nhu cầu sắt cho 1kg thể trọng trẻ em cao hơn so với người trưởng thành, trong khi đó lượng thức ăn ở trẻ em lại ít hơn. Thức ăn bổ sung cho trẻ trong giai đoạn này cũng nghèo sắt và chất sắt trong gạo khó hấp thu hơn so với loại thức ăn có nguồn gốc động vật.
Vì vậy, để tăng lượng hấp thu sắt cho trẻ em ở lứa tuổi này, các bậc cha mẹ nên tăng cường hàng ngày những chất hỗ trợ hấp thu sắt như: Gan gà, lợn, bò, trứng, sữa, tôm, cua, cá, ốc... Các thực phẩm này chứa loại sắt có tỉ lệ hấp thu cao, đồng thời cũng là nguồn cung cấp chất đạm rất quan trọng cho trẻ. Ngoài ra, các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật như các họ đậu: đậu tương, đậu xanh, đậu đen, lạc, vừng cũng là nguồn cung cấp sắt quan trọng cho cơ thể trẻ.
Theo BS Hoa, muốn cơ thể trẻ hấp thu sắt được tốt, ngoài việc tăng cường những thức ăn trên còn cần được ăn bổ sung các thức ăn chứa nhiều vitamin C trong các loại rau quả chín như: chuối, đu đủ, cam, bưởi... Đồng thời, nên tẩy giun định kỳ và giữ vệ sinh cá nhân, ăn uống và môi trường để tránh nhiễm giun. BS Hoa cũng lưu ý, những trường hợp phụ nữa có thai, đẻ non nhẹ cân, trẻ trên 6 tháng đến 5 tuổi, phụ nữ từ 15 - 49 tuổi cũng là những đối tượng dễ bị thiếu máu do thiếu sắt.
Theo Mai Thúy
Gia đình
