Não của bé phát triển rất nhanh về kích thước và chức năng trong những năm đầu đời. Ngay ở tháng đầu tiên sau khi thụ thai, các tế bào thần kinh (nơ-ron) đã được hình thành với tốc độ cực nhanh. Con số này có thể lên đến hàng trăm ngàn tế bào mới được tạo ra trong mỗi phút. Đến khi bé ra đời thì đã có hàng tỉ tế bào thần kinh hình thành trong não.

Những tháng cuối thai kỳ và hai năm tiếp theo, trọng tâm phát triển là sự liên kết, kết nối giữa các tế bào não. Sự kết nối giữa các tế bào thần kinh giúp não nhận tín hiệu từ các giác quan, xử lý, lưu trữ và sử dụng thông tin. Bên cạnh đó, sự kết nối này cũng đồng thời điều khiển hoạt động các quá trình trong cơ thể từ tiêu hóa, hô hấp đến vận động. Vì thế, có thể nói sự truyền tin giữa các tế bào thần kinh là cơ chế hỗ trợ phát triển sức khỏe, tính cách, trí nhớ và khả năng học hỏi trong suốt cuộc đời của bé.

Cấu tạo của một nơ-ron 

Mỗi nơ-ron có 3 phần chính: thân tế bào (soma), tua gai (dendrite - nhận tín hiệu từ các tế bào não khác) và sợi trục (axon – giúp truyền tín hiệu đến các tế bào não khác).

Tế bào não liên lạc với nhau như thế nào?

Khi tua gai của tế bào thần kinh nhận kích thích, một tín hiệu điện (xung điện) sẽ truyền qua nhân tế bào và dọc theo sợi trục. Ở cuối sợi trục có một khe nhỏ giữa hai nơ-ron (khe xi-náp). Tín hiệu được truyền đi từ đầu cuối sợi trục của tế bào thần kinh này đến tua gai của một tế bào khác thông qua các chất dẫn truyền thần kinh (các chất hóa học ở cuối đầu sợi trục). Chất dẫn truyền thần kinh sẽ băng qua khe xi-náp và kết dính vào các thụ thể (receptors) ở tua gai của một tế bào khác, rồi lại kích thích nó tạo ra xung điện truyền đến tế bào kế tiếp.

Dinh dưỡng ảnh hưởng đến các chức năng của não

Dinh dưỡng có thể thay đổi và cải thiện nhằm ngăn ngừa khả năng thiếu dinh dưỡng, giúp quá trình phát triển trí tuệ diễn ra bình thường, thậm chí còn có thể tối đa hóa tiềm năng trí tuệ của bé.

Chẳng hạn, axít docosahexaenoic (DHA) là một thành phần quan trọng của chức năng não vì tác động của nó đến màng xi-náp (bộ phận điều khiển sự phóng thích và tiếp nhận chất dẫn truyền thần kinh) giúp truyền tín hiệu giữa các tế bào não hiệu quả hơn. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy, thiếu hụt DHA có thể gây ra những thay đổi về liều lượng chất dẫn truyền thần kinh, ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng não bộ.

Cơ thể có thể tổng hợp DHA từ axít alpha-linolenic (tiền chất của DHA) nhưng hiệu quả rất kém. Do đó, trẻ cần được cung cấp DHA tạo sẵn trong chế độ ăn giúp đảm bảo trẻ có thể nhận được hàm lượng DHA cần thiết cho não bộ. Hơn nữa, nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh DHA có thể cải tiến sự phát triển trí tuệ ở trẻ nhỏ, chẳng hạn giúp bé đạt chỉ số IQ cao hơn vào năm 4 tuổi so với các bé không được bổ sung DHA.

Hiệu quả của tác động từ môi trường đến phát triển trí não

Để kích thích các kết nối thần kinh trong não, cha mẹ cần trò chuyện với bé, âu yếm, chơi đùa và cho bé các vật hay đồ chơi để bé nhìn, nghe và khám phá. Những việc này sẽ thúc đẩy học hỏi và sự phát triển của trí nhớ cho các bé.

Giúp bé phát triển tối đa các tiềm năng sẵn có

Bên cạnh việc cho bé tiếp xúc với các hình thức vui chơi thông minh và những trải nghiệm thích hợp trong cuộc sống để tăng cường khả năng học hỏi cho bé, các bậc cha mẹ cần đảm bảo cho bé một chế độ dinh dưỡng đầy đủ và thích hợp. Cũng cần lưu ý rằng, trong suốt những năm tháng đầu đời, não của bé rất nhạy cảm với những tổn thương. Vì thế, sự thiếu hụt dinh dưỡng trong chế độ ăn ở giai đoạn này có thể để lại những hậu quả tiêu cực đối với phát triển trí tuệ của bé về sau.

Theo web trẻ thơ