Trong hành trình lớn lên của mỗi con người, vai trò của cha mẹ luôn được xem là cực kỳ quan trọng và có ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển toàn diện của con cái. Cha mẹ không chỉ là người nuôi dưỡng, chăm sóc về thể chất mà còn là những người thầy, người bạn đầu tiên, góp phần hình thành nên các giá trị, niềm tin và thói quen sống cho trẻ. 

Từ những điều giản dị nhất trong cuộc sống hàng ngày cho đến những quyết định quan trọng, mỗi hành động, lời nói của cha mẹ đều có thể trở thành bài học, tạo tiền đề cho sự phát triển tâm lý, cảm xúc và tình cảm xã hội của trẻ. Do đó, không ngoa khi nhận định rằng, những tương tác, phong cách nuôi dạy và môi trường gia đình mà cha mẹ tạo ra đều góp phần quyết định vào sự  phát triển của con cái sau này.

Tuy nhiên, vẫn có không ít bậc phụ huynh dù không cố ý nhưng lại có thể gây tổn thương hoặc tác động tiêu cực đến sự phát triển của con cái. Dưới đây là 5 kiểu cha mẹ như thế:

1. Cha mẹ kiểm soát quá mức: Cha mẹ này thường đưa ra quá nhiều quy tắc và giám sát chặt chẽ mọi hoạt động của con cái. Hành vi này có thể cản trở sự độc lập và khả năng ra quyết định của trẻ khi lớn lên.

2. Cha mẹ lạc quan thái quá: Những cha mẹ luôn cho rằng mọi thứ đều ổn và không thừa nhận hoặc không đối mặt với những vấn đề thực sự có thể khiến con cái không được chuẩn bị để đối mặt với thách thức trong cuộc sống.

3. Cha mẹ thờ ơ: Cha mẹ không quan tâm hoặc ít thể hiện sự quan tâm đến nhu cầu, cảm xúc và sự phát triển của con cái có thể khiến trẻ cảm thấy bị bỏ rơi và thiếu tình thương yêu.

4. Cha mẹ áp đặt: Cha mẹ này áp đặt mong đợi và ước mơ của mình lên con cái, không cho trẻ có cơ hội tự khám phá và theo đuổi đam mê cá nhân, dẫn đến sự mất lòng tin và tự trọng ở trẻ.

5. Cha mẹ thường xuyên chỉ trích: Những lời chỉ trích thường xuyên và không xây dựng có thể tạo ra tác động tiêu cực lên sự tự tin và hình ảnh bản thân của trẻ.

Những kiểu cha mẹ này thường không có ý định xấu nhưng cách họ nuôi dạy có thể gây ra những hậu quả lâu dài đối với sự phát triển tinh thần và cảm xúc của trẻ. Nếu chẳng may có những dấu hiệu trên, cha mẹ cần thay đổi sao cho phù hợp. Thật ra, muốn con cái thay đổi, thì cha mẹ cũng cần thay đổi, đó là một điều hiển nhiên. 

Nhưng ít người nhận ra rằng sự thay đổi của con cái không chỉ phụ thuộc vào bản thân chúng, mà còn phụ thuộc rất lớn vào sự thay đổi của chính cha mẹ. Để con cái thay đổi, cha mẹ cũng cần phải thay đổi - đây là quy luật của sự tương tác, ảnh hưởng qua lại giữa các thế hệ trong một gia đình.

Thực tế, cha mẹ đóng vai trò là những người hướng dẫn, là tấm gương để con cái học hỏi và noi theo. Khi cha mẹ không ngừng phát triển bản thân, cải thiện những thói quen không tốt, cởi mở với những ý tưởng mới và thích ứng với thay đổi, con cái sẽ nhìn thấy một hình mẫu tích cực để học tập. Ngược lại, nếu cha mẹ cố chấp với quan điểm cũ không phù hợp với thời đại, hoặc không chấp nhận những thay đổi trong con cái, sự khăng khăng có thể vô tình tạo ra rào cản tâm lý, cản trở sự phát triển của trẻ.

Sự thay đổi mà cha mẹ cần thực hiện không chỉ là về cách suy nghĩ, mà còn về cách hành xử và giao tiếp với con cái. Việc áp dụng phong cách giao tiếp xây dựng, lắng nghe và hiểu quan điểm của con, thay vì chỉ ra lệnh và yêu cầu, sẽ giúp con cái cảm thấy được tôn trọng và đồng thời học được cách tôn trọng người khác. Sự thay đổi của cha mẹ trong việc giáo dục cũng quan trọng không kém, như việc từ bỏ việc áp đặt thành tích học tập, thay vào đó là khuyến khích con cái theo đuổi đam mê và sự sáng tạo của mình.

Ví dụ, một đứa trẻ lớn lên trong môi trường gia đình mà ở đó cha mẹ luôn giữ tinh thần học hỏi, tôn trọng sự khác biệt và coi trọng sự phát triển cá nhân sẽ có nhiều khả năng hình thành nên những hệ giá trị tư tưởng tương tự. Trong khi đó, nếu cha mẹ không sẵn lòng thay đổi những quan điểm lỗi thời hoặc cách giáo dục cứng nhắc, con cái cũng có thể mặc nhiên học theo và trở nên khép kín hoặc sợ hãi trước những thách thức của cuộc sống.

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần nhận ra rằng mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, có nhu cầu và mong muốn của riêng mình. Sự thay đổi trong cách nhìn nhận và ứng xử của cha mẹ đối với sự độc lập của con cái sẽ cho phép chúng có không gian và tự do để tự khám phá và xác định con đường của mình. Khi cha mẹ chấp nhận điều này, và thực sự hỗ trợ con cái trên hành trình tìm kiếm bản thân, họ không chỉ giúp con cái trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình, mà còn củng cố mối quan hệ gia đình, tạo nền tảng vững chắc cho mọi thành viên phát triển cùng nhau.

Tổng hợp