Trong việc nuôi dạy trẻ, quy tắc và ranh giới mà cha mẹ thiết lập đóng vai trò vô cùng quan trọng. Nếu không có những giới hạn rõ ràng, việc giáo dục trẻ có thể trở nên khó khăn và đáng lo ngại. Điều này cho thấy rằng, việc định hình hành vi và tư duy của trẻ em không chỉ phụ thuộc vào sự nghiêm khắc hay thoải mái của cha mẹ, mà còn vào cách họ xây dựng và duy trì những quy tắc trong gia đình.

Đặt ra quy tắc cho trẻ càng sớm càng tốt, độ tuổi từ 3 đến 6 là thời điểm thích hợp nhất.

Sự nuông chiều trong gia đình đang trở thành nguyên nhân chính dẫn đến việc nhiều trẻ em thiếu quy tắc trong cuộc sống. Nhiều bậc phụ huynh và người thân thường cho rằng, trẻ còn nhỏ nên cần được tự do phát triển theo bản năng. Họ thường tha thứ cho những lỗi lầm của trẻ mà không có sự can thiệp cần thiết. Hệ quả là, những đứa trẻ này có nguy cơ trở nên hư hỏng do không biết tuân thủ quy củ và kỷ luật.

Khi trẻ còn nhỏ và chưa có quy tắc, hậu quả có thể chưa rõ ràng. Tuy nhiên, khi lớn lên, những trẻ này có thể trở thành đối tượng bị xã hội ghét bỏ, tự giới hạn khả năng phát triển của bản thân. Nghiêm trọng hơn, chúng có thể phải đối mặt với những hình phạt từ xã hội và thậm chí mắc phải những sai lầm nghiêm trọng.

Giáo sư Lý Mai Cẩn (Trung Quốc) đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết lập quy tắc cho trẻ em trong độ tuổi từ 3 đến 6. Theo bà, đây là giai đoạn then chốt để hình thành ý thức về quy tắc. Bắt đầu từ 3 tuổi, trẻ em bắt đầu phát triển nhanh chóng ý thức tự giác, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong sự phát triển tâm lý của chúng.

Ý thức về quy tắc sống là một phần quan trọng trong việc hình thành thói quen của trẻ. Nếu cha mẹ chỉ bắt đầu xây dựng thói quen và quy tắc khi trẻ đã 10 tuổi, sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc thay đổi những thói quen xấu hoặc quan niệm sai lầm đã hình thành. Lúc này, trẻ có thể phản kháng mạnh mẽ hơn. Do đó, các bậc phụ huynh nên nhận thức sớm và thiết lập quy tắc cho con ngay từ khi còn nhỏ.

3 quy tắc cần dạy cho trẻ trước 6 tuổi

1. Tuân thủ các quy tắc trong gia đình

Nền giáo dục tốt nhất chính là sự hòa nhập vào cuộc sống hàng ngày. Trong bữa ăn, trẻ em cần tuân thủ một số quy tắc phép tắc ăn uống. 

Cụ thể, trẻ không được ngồi vào bàn khi người lớn chưa có mặt, không được ăn trước khi người lớn cầm đũa. Đặc biệt, khi có món ăn ngon, trẻ cần thể hiện sự tôn trọng bằng cách mời cha mẹ và ông bà dùng trước. Những quy tắc này không chỉ giúp trẻ hình thành thói quen tốt mà còn góp phần xây dựng mối quan hệ gia đình gắn bó hơn.

Hiện nay, nhiều trẻ em không có thói quen tự giác trong việc ăn uống, khiến cha mẹ phải chạy theo đút ăn, thậm chí ông bà cũng phải nấu riêng cho các cháu. Điều này đã khiến trẻ trở thành "trung tâm" của gia đình.

Quy tắc gia đình là yếu tố quan trọng trong việc giáo dục trẻ, gia đình chính là nơi đầu tiên giúp trẻ hình thành thói quen tuân thủ quy tắc. 

Như người xưa đã nói: "Quốc có quốc pháp, gia có gia quy" (Nhà nước có pháp luật, gia đình có quy tắc). Khi trẻ em được rèn luyện thói quen tuân thủ quy tắc trong gia đình, chúng sẽ dễ dàng hơn trong việc chấp hành các quy định tại trường học và nơi công cộng.

Trong gia đình, việc thiết lập các quy tắc từ sớm là rất quan trọng. Những quy tắc này bao gồm thói quen ngủ sớm và dậy sớm, cũng như việc hình thành lối sống lành mạnh. Cha mẹ nên khuyến khích trẻ tự thực hiện những công việc của bản thân, từ đó giúp trẻ phát triển khả năng tự lập.

Cuộc sống hàng ngày chính là một hình thức giáo dục, cha mẹ cần dạy trẻ những giá trị cơ bản như sự lịch sự, lễ phép, không cắt lời khi người lớn đang nói, và biết lắng nghe sự hướng dẫn từ người lớn. Ngoài ra, trẻ cũng cần được giáo dục về việc không lãng phí thực phẩm, trân trọng công sức lao động của cha mẹ, cũng như hình thành đức tính tiết kiệm và giản dị.

Trẻ em nên được khuyến khích tự thực hiện các công việc cá nhân của mình. Điều này không chỉ giúp rèn luyện tinh thần trách nhiệm mà còn phát triển đức tính chăm chỉ và nỗ lực. Khi các quy tắc trở thành thói quen, trẻ sẽ tự giác tuân thủ và cảm thấy vui vẻ khi thực hiện những nhiệm vụ này.

2. Tuân thủ quy tắc nơi công cộng

Tuân thủ trật tự nơi công cộng là trách nhiệm của mỗi công dân, và việc này không chỉ bảo vệ bản thân mà còn là cách tốt nhất để bảo vệ trẻ em. Nếu trẻ không tuân thủ các quy tắc giao thông, chúng có thể đối mặt với nguy hiểm đến tính mạng. 

Hơn nữa, việc không tuân thủ quy tắc nơi công cộng có thể khiến trẻ trở thành đối tượng bị xa lánh trong xã hội. Do đó, việc giáo dục và nhắc nhở trẻ em về ý thức chấp hành pháp luật là vô cùng cần thiết.

Khi đưa trẻ đến những nơi công cộng, cha mẹ đóng vai trò là tấm gương mẫu mực cho con cái. Việc xếp hàng khi mua sắm, giữ im lặng trong thư viện, cư xử lịch sự khi xem phim, và cố gắng ăn hết thức ăn trên đĩa tại nhà hàng đều là những hành động quan trọng. 

Trẻ em thường học hỏi và bắt chước từ những gì chúng thấy. Do đó, việc tuân thủ các quy tắc ứng xử nơi công cộng không chỉ là trách nhiệm của người lớn mà còn là bài học giáo dục quý giá cho trẻ.

3. Xây dựng giá trị sống đúng đắn

Trong xã hội hiện nay, không ít trường hợp trẻ em có hành vi gây hại đến người khác, thậm chí đe dọa tính mạng. 

Một ví dụ điển hình là việc một em nhỏ ném đồ vật từ tầng cao xuống mà không suy nghĩ đến hậu quả, dẫn đến tai nạn và thương tích cho người khác. Hành vi này không chỉ phản ánh sự thiếu suy nghĩ mà còn cho thấy hệ giá trị của trẻ em đó có thể ảnh hưởng lớn đến cách ứng xử của chúng trong tương lai.

Giáo dục gia đình đóng vai trò quan trọng, lời nói và hành động của cha mẹ ảnh hưởng đến trẻ, giúp trẻ trở thành người tuân thủ pháp luật, sống tích cực và hướng đến tương lai tốt đẹp hơn.