Cần bổ sung đầy đủ nước cho trẻ để hạn chế hình thành sỏi. Ảnh minh họa

Sai lầm khi nghĩ chỉ người lớn mới bị sỏi thận

Thấy con trai 10 tuổi gần đây hay kêu đau bụng, đi tiểu ra máu, chị Hoàng Thị Minh Đức (ở Phú Thọ) tá hỏa đưa con vào viện kiểm tra. Sau khi thăm khám, chụp chiếu, nhận được kết quả của bác sỹ rằng con trai bị sỏi thận, chị Đức rất bất ngờ. Chị chia sẻ rằng, chị chỉ nghĩ người lớn mới bị sỏi thận chứ trẻ còn nhỏ làm sao mà mắc phải.

Cách đây không lâu, Khoa Ngoại Thận tiết niệu – Nam học (Bệnh viện Đa khoa Bắc Giang) cũng đã tiếp nhận một trường hợp bệnh nhi 8 tuổi có nhiều sỏi thận. Bệnh nhi này vào viện trong tình trạng bí tiểu nhiều, tiểu buốt, tiểu dắt. Trước đó, gia đình đã cho đi khám và được chẩn đoán viêm bàng quang, viêm đường tiết niệu nhưng chữa không hiệu quả. Lần này vào khám, siêu âm phát hiện cả hai thận có sỏi với kích thước nhỏ 3mm và có 01 viên sỏi bàng quang kích thước 10mm nằm sát cổ bàng quang.

PGS.TS Hà Hoàng Kiệm, Bệnh viện Quân y 103 cho biết, sỏi thận là một hiện tượng chất khoáng trong nước tiểu lắng đọng lại ở thận, lâu ngày kết lại tạo thành sỏi. Đa phần mọi người vẫn cho rằng, chỉ ở người lớn mới mắc sỏi thận vì bệnh thường xuất hiện ở độ tuổi 35- 60 tuổi. Trên thực tế, nhiều trẻ em cũng mắc bệnh này.

Sỏi đường tiết niệu thường gây nhiều biến chứng như tắc nghẽn đường tiết niệu, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, có thể gây ứ mủ thận, nhiễm khuẩn huyết, suy thận cấp. Sỏi có thể tái phát hoặc sỏi cả hai bên thận. Nếu không điều trị kịp thời các biến chứng, chức năng thận có thể bị suy giảm cấp tính hoặc mạn tính.

Tùy theo kích thước, vị trí của viên sỏi và mức độ tắc dòng nước tiểu mà triệu chứng bệnh sỏi thận biểu hiện khác nhau. Khi bị sỏi thận, triệu chứng thường gặp phải là đau vùng hông lưng, tiểu ít, tiểu máu. Nhiều trường hợp bị buồn nôn, người nhợt nhạt và ra nhiều mồ hôi. Đối với những trẻ có tiền sử gia đình mắc, những biểu hiện này sẽ rõ ràng hơn. Đa số trẻ mắc bệnh thường dễ bị kích thích, nhất là mỗi lần đi tiểu khiến cho trẻ quấy khóc, khó chịu, nhiễm trùng tiểu...

Rõ nhất với trẻ bị sỏi thận thường đau bụng, đi tiểu ra máu từ màu hồng nhạt đến đỏ sậm, nếu sỏi kẹt ở niệu đạo có thể có vài giọt máu sau khi rặn đi tiểu xong chiếm khoảng 33-99%. Bởi vậy khi thấy nghi ngờ, các bậc phụ huynh cần đưa trẻ đến ngay bệnh viện có chuyên khoa để được khám, tư vấn cụ trẻ tránh gây biến chứng.

Theo các chuyên gia y tế, sỏi được tạo ra do nhiều nguyên nhân và thường do sự phối hợp của nhiều nguyên nhân. Thông thường là do các bệnh gây rối loạn chuyển hóa như rối loạn enzyme, hội chứng ống thận… (sỏi calci-phosphat, sỏi cystinuria)...

Sỏi thận cũng gây nên bởi chế độ ăn uống và sinh hoạt “xấu” như uống ít nước, ăn thức ăn nhanh chứa nhiều muối, ít vận động, đồ ngọt và nước ngọt chứa nhiều axit oxalic hay bổ sung canxi quá nhiều một cách tùy tiện không theo hướng dẫn của bác sỹ khiến hàm lượng canxi trong máu tăng, lượng canxi trong nước tiểu làm tăng tỷ lệ hình thành sỏi.

Với những trẻ có sẵn bệnh lý rối loạn chuyển hóa nguy cơ càng cao hơn. Ngoài ra, điều kiện thuận lợi hình thành nhanh sỏi hay gặp với những trẻ bị nhiễm trùng đường tiểu, có bất thường những chỗ hẹp tự nhiên của đường tiết niệu như hẹp khúc nối bể thận - niệu quản, hẹp khúc nối bàng quang - niệu quản hoặc trẻ có bệnh lý bàng quang thần kinh…

Điều cần làm để tránh sỏi thận cho trẻ

PGS.TS Hà Hoàng Kiệm cho biết, khi bị sỏi thận việc đầu tiên cần làm là thăm khám để biết sỏi ở mức độ nào, kích thước bao nhiêu, nằm ở vị trí nào, chức năng của thận, có gây biến chứng… để đưa ra chỉ định phù hợp. Hiện có nhiều phương pháp chữa sỏi thận tiên tiến ít sang chấn được áp dụng như Tán sỏi ngoài cơ thể, lấy sỏi thận qua da, tán sỏi thận qua nội soi niệu quản ngược dòng, lấy sỏi thận bằng phẫu thuật nội soi trong… chứ không nhất thiết phải mổ mở.

Để phòng tránh nguy cơ mắc sỏi, mọi đối tượng kể cả trẻ nhỏ cần áp dụng các biện pháp: Không nhịn tiểu, cần đi tiểu hết bãi, tránh để nước tiểu tồn lưu trong bàng quang và uống nhiều nước.

Không để cơ thể trong tình trạng thiếu nước, làm nước tiểu bị cô đặc, các thành phần hòa tan trong nước tiểu dễ đạt tới tình trạng bão hòa. Cần uống trên 2 lít nước mỗi ngày, đảm bảo lượng nước tiểu trên 1,5 lít/ngày. Nên chia đều trong ngày để uống, để duy trì dòng nước tiểu đều đặn trong ngày.

Trong những ngày hè nóng, nếu thấy trẻ tiểu ít hơn bình thường, nước tiểu sậm màu như nước trà đậm thì phải cho trẻ uống thêm nước đến khi thấy trẻ tiểu được nhiều nước và có màu vàng thật nhạt.

Hạn chế ăn mặn và chất béo giàu cholesterol. Uống hoặc ăn các thực phẩm có nhiều chất ức chế tạo sỏi như citrat, pyrophosphat, magne. Citric acid có nhiều trong các trái cây họ cam quít, trong trái chanh hàm lượng acid citric rất cao. Pyrophosphat có nhiều trong cám gạo, men bia, gạo lứt (gạo xay không giã). Magne có nhiều trong các quả màu xanh, gạo lứt, lúa mì, hạt điều, hạt hạnh nhân, hạt lạc, hạt hướng dương.

Uống một số dược thảo có tác dụng bài sỏi như nước nụ vối hay lá kim tiền thảo.

Đặc biệt nước nụ vối hoặc nước lá vối vừa có tính kháng khuẩn và theo nghiên cứu có tác dụng làm tan sỏi, phòng ngừa tạo sỏi tốt. Lá nên được thu hái vào mùa thu và đông rồi ủ cho lên men và phơi khô để bảo quản, nụ được thu hái rồi phơi khô sao vàng và bảo quản để dùng.

Ăn giảm thịt, tăng rau xanh và trái cây

Việc bổ sung thuốc bổ cho con cần theo chỉ định của bác sĩ, phụ huynh không tự ý cho trẻ uống thời gian dài.

Các chuyên gia khuyến cáo, khi trẻ có các dấu hiệu như đái dắt, đái buốt tái phát nhiều lần và có thể đi tiểu máu… cần đi khám kịp thời để tránh những biến chứng không đáng có. Nếu phát hiện sớm và chọn đúng phương pháp điều trị, sỏi thận, sỏi tiết niệu sẽ không ảnh hưởng đến chức năng thận của trẻ về sau. Hơn nữa, sỏi thận là bệnh lý dễ tái phát nên mọi người cần phòng ngừa bằng cách thay đổi lối sống, ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên.