Trong mỗi gia đình, tình yêu thương của cha mẹ luôn là nền tảng vững chắc giúp con cái lớn lên khỏe mạnh và hạnh phúc. Thế nhưng, yêu thương cũng cần đi kèm với sự tỉnh táo và hiểu biết. Không ít cha mẹ, dù xuất phát từ mong muốn tốt đẹp nhất, lại vô tình khiến con tổn thương vì những hành động tưởng như vô hại. Có những việc làm được gắn mác "vì con", nhưng lại khiến con mất đi sự tự tin, kỷ luật hay khả năng tự lập. Điều đáng buồn là đến khi nhận ra, mọi thứ đã trở nên khó sửa chữa: Con ngày càng bướng bỉnh, ích kỷ, còn cha mẹ thì rơi vào cảm giác bất lực và kiệt sức.

 1. Không coi trẻ em như một cá thể độc lập

Nhiều cha mẹ có thói quen áp đặt mọi quyết định lên con với suy nghĩ “cha mẹ luôn đúng” hoặc “con còn nhỏ, biết gì mà chọn”. Họ quyết định thay con mọi thứ, từ việc học môn nào, chơi với ai, thậm chí ăn gì, mặc gì mỗi ngày. Những đứa trẻ lớn lên trong môi trường đó thường bị giới hạn khả năng đưa ra lựa chọn, từ đó thiếu tự tin, dễ sợ hãi trước những tình huống cần chủ động.

May mắn thay, các nhà tâm lý học hiện đại đã chỉ ra rằng: Ngay từ khi còn rất nhỏ, trẻ em đã có tư duy, cảm xúc và mong muốn riêng. Khi cha mẹ biết lắng nghe, tôn trọng và cho con cơ hội được nói lên suy nghĩ của mình, trẻ sẽ học được cách bày tỏ cảm xúc, lập luận, phản biện, những kỹ năng rất quan trọng cho tương lai.

Coi con như một cá thể độc lập không có nghĩa là buông lỏng, để mặc con làm mọi thứ. Mà là tạo ra môi trường nơi con có quyền đưa ra ý kiến, được lựa chọn trong giới hạn phù hợp, và được học hỏi từ chính trải nghiệm của mình.

Lời khuyên: Hãy bắt đầu từ những việc nhỏ như để con chọn món ăn, quyết định cách trang trí góc học tập, hoặc bày tỏ ý kiến trong các cuộc trò chuyện gia đình. Những hành động đơn giản đó sẽ nuôi dưỡng lòng tự trọng và khả năng tự lập lâu dài.

2. Làm "cha mẹ toàn năng": Tốt cho ai?

Không ít cha mẹ tin rằng mình đang yêu con bằng cách lo lắng cho con từ A đến Z – đưa đón tận nơi, can thiệp mọi vấn đề, giải quyết mọi khó khăn thay con. Họ trở thành một chiếc “bóng râm” quá lớn, phủ lên cả cuộc đời con mà không biết rằng: Điều con thực sự cần là ánh nắng.

Khi cha mẹ làm thay quá nhiều, trẻ sẽ dần đánh mất kỹ năng giải quyết vấn đề, trở nên ỷ lại, lười suy nghĩ. Một đứa trẻ được “bưng bê” quá kỹ lưỡng trong suốt tuổi thơ sẽ dễ rơi vào khủng hoảng khi trưởng thành, bởi cuộc sống ngoài kia không ai làm giúp chúng mọi việc.

Thậm chí, sự toàn năng của cha mẹ còn có thể khiến con cảm thấy áp lực. Trẻ nghĩ rằng mình không bao giờ đủ giỏi để tự lập, vì lúc nào cũng có cha mẹ làm tốt hơn, nhanh hơn. Điều đó vô tình tước đi cơ hội được thất bại và học hỏi từ thất bại, vốn là một phần quan trọng trong quá trình trưởng thành.

Lời khuyên: Thay vì làm thay, hãy làm cùng. Thay vì giải quyết hộ, hãy hướng dẫn con tự tìm cách xử lý. Đôi khi, việc đứng sang một bên và để con tự vật lộn một chút lại chính là biểu hiện cao nhất của tình yêu thương.

3. Thiếu quy tắc rõ ràng: Hệ lụy từ sự “nuông chiều cảm xúc”

Nhiều cha mẹ hiện đại đề cao tình cảm, mong muốn con được sống trong môi trường thoải mái, không áp lực. Điều đó không sai nhưng nếu thiếu đi hệ thống quy tắc và giới hạn rõ ràng, trẻ sẽ dễ phát triển sai lệch trong nhận thức về quyền lợi và trách nhiệm.

Một đứa trẻ không được định hướng hành vi từ sớm sẽ không biết đâu là ranh giới, dễ nổi loạn, đòi hỏi, không tôn trọng người khác, thậm chí không có khả năng chịu trách nhiệm cho hành động của mình.

Gia đình cần là nơi nuôi dưỡng tình yêu thương, nhưng cũng phải là nơi đầu tiên dạy con về nguyên tắc sống, kỷ luật và hậu quả. Những quy tắc không cần quá khắt khe, nhưng phải rõ ràng và nhất quán. Điều đó giúp con hiểu rằng tự do không đồng nghĩa với buông thả, và mọi hành vi đều mang lại hệ quả tích cực hoặc tiêu cực.

Lời khuyên: Hãy cùng con xây dựng các “luật lệ gia đình” bằng cách thảo luận thay vì áp đặt. Khi trẻ được tham gia vào quá trình thiết lập quy tắc, các em sẽ cảm thấy có trách nhiệm hơn trong việc tuân thủ.

Kết luận

Tình yêu thương, nếu thiếu đi sự hiểu biết và dẫn dắt, rất dễ trở thành thứ “thuốc ngọt” gây hại. Cha mẹ nào cũng mong con hạnh phúc, nhưng không phải ai cũng biết cách thể hiện tình yêu sao cho đúng. Hãy bắt đầu từ việc tôn trọng cá tính của con, cho con cơ hội được tự lập và thiết lập những ranh giới rõ ràng. Bởi yêu con, không phải là làm thay con – mà là dạy con cách sống, cách chịu trách nhiệm, và cách trở thành một người tử tế giữa đời.