"Mỗi lần nghe tin bạn bè của con gái chào đón em bé, tôi lại lấy kim ra đan", Mandy, 61 tuổi, một nhân viên quản trị giao thông đến từ Cheltenham, chia sẻ. "Tôi luôn nghĩ tôi sẽ đan quần áo cho cháu mình nhưng tôi không có cháu để mặc những bộ đồ đó".

Tình cảnh của Mandy phản ánh một xu hướng xã hội ngày càng phổ biến: nhiều người lớn tuổi đang trải qua cuộc sống mà không có cháu bên cạnh.

Ở Anh, tỷ lệ sinh đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 1939, với tỷ lệ 1,49 trẻ em trên mỗi phụ nữ. Sự sụt giảm này mang lại những hậu quả quan trọng, như nhà nghiên cứu Paul Morland đã đề cập trong cuốn sách No One Left, cho rằng dân số giảm có thể dẫn đến những thách thức kinh tế và xã hội nghiêm trọng.

Khi con cái không muốn làm cha mẹ

Con gái của Mandy, Georgina Evans Goodrich, 35 tuổi, là người sáng lập một công ty truyền thông. Cô và chồng đã bên nhau 17 năm và quyết định không sinh con. Georgina giải thích lựa chọn này đến từ nhiều yếu tố khác nhau.

Trước hết là lo ngại về môi trường vì không sinh con là cách để giảm lượng khí thải carbon, giúp giảm tác động của con người lên hành tinh. Ngoài ra, cô cũng thẳng thắn thừa nhận mình không thoải mái với ý tưởng mang thai và cảm thấy hạnh phúc với cuộc sống bận rộn, viên mãn. Cả cô và chồng cô đều có chung quan điểm này.

Không chỉ vậy, Georgina còn cảm thấy có con sẽ đòi hỏi những hy sinh mà cô không sẵn sàng thực hiện. Cô không muốn trở thành một người mẹ phải phụ thuộc người khác để chăm sóc con mình.

Cô chia sẻ: "Khi có con, bạn phải từ bỏ một phần cuộc sống của mình – và điều đó là lẽ tự nhiên – nhưng tôi không muốn làm vậy… Tôi không muốn trở thành kiểu người mẹ lúc nào cũng ra ngoài và để con mình cho người trông trẻ, hoặc thậm chí là ông bà."

Quyết định này của Georgina ảnh hưởng đến mẹ cô, người rất muốn có cháu. "Tôi biết mẹ tôi muốn trở thành bà đến nhường nào", cô nói. Hai mẹ con đã có cuộc trò chuyện thẳng thắn về vấn đề. "Tôi nghĩ có lẽ mẹ thấy ghen tị khi thấy bạn bè bế bồng cháu. Mẹ đan quần áo cho tất cả bạn bè đang mang thai của tôi và cưng nựng những chú chó – mua quà cho chúng vào dịp sinh nhật và Giáng sinh". Cô con gái hiểu mẹ mình có rất nhiều tình cảm để trao đi và đang tìm những cách khác để thể hiện tình cảm đó, vì bà sẽ không thể trao nó cho các cháu của mình.

WeAreChildfree.com là một cộng đồng trực tuyến được thành lập để hỗ trợ những người không muốn có con. Zoe Noble, người sáng lập, chia sẻ rằng xã hội vẫn thường phán xét những người không chọn con đường trở thành cha mẹ. Theo cô, những người quyết định không sinh con không cần phải giải thích lựa chọn của mình với bất kỳ ai.

"Hầu hết những người không muốn có con không có lý do cụ thể nào ngoài việc họ đơn giản là không muốn làm cha mẹ, giống như cách mà hầu hết những người muốn có con cũng không cần lý do – họ chỉ đơn giản là muốn làm cha mẹ. Khi mọi người bị thúc ép, họ sẽ nói về những lo ngại như biến đổi khí hậu hoặc gánh nặng tài chính khi nuôi dạy con cái. Tôi nghĩ rằng những lý do này có thể dễ dàng được mọi người thấu hiểu và tôn trọng; nhưng thực tế, với đa số thành viên trong cộng đồng, sự thật là chúng tôi chỉ không muốn có con!", Noble chia sẻ.

Chấp nhận lựa chọn của con cái

Các bậc cha mẹ có thể gặp khó khăn để chấp nhận rằng họ sẽ không trở thành ông bà. "Đặc biệt là với những gia đình có con một, người con đó thường là hy vọng duy nhất để cha mẹ có cháu. Áp lực thậm chí còn lớn hơn đối với những người đến từ những khu vực có kỳ vọng văn hóa nặng nề hơn về việc trở thành cha mẹ và sau đó là ông bà", Noble nói.

Theo Kate Daly, cố vấn về mối quan hệ và gia đình, những tình huống như vậy có thể gợi lên cảm giác mất mát. "Cảm giác buồn bã trước viễn cảnh không trở thành ông bà là điều hoàn toàn bình thường, đặc biệt nếu kỳ vọng này đã là một phần trong suy nghĩ của bạn về tương lai. Tuy nhiên, điều quan trọng là không nên áp đặt cảm xúc của mình lên con cái, mà thay vào đó hãy thể hiện sự thấu hiểu và ủng hộ quyết định của chúng", cô cho biết.

Với Mandy, bà luôn nghĩ mình sẽ trở thành bà sau khi đã làm mẹ. "Khi còn nhỏ, Georgina thường chơi búp bê và nói rằng con bé muốn có sáu cô con gái, tất cả đều được đặt tên theo các nàng công chúa Disney. Nhưng khi bước vào độ tuổi 20, tôi bắt đầu nhận thấy con bé cực kỳ tập trung vào sự nghiệp, và tôi tự hỏi liệu ưu tiên của Georgina có thay đổi hay không", Mandy chia sẻ.

Quyết định của con gái khiến Mandy có những cảm xúc phức tạp. "Tôi không nói rằng tôi thất vọng - đó không phải là từ đúng, nhưng tôi sẽ không giả vờ rằng tôi không thích việc có cháu", Mandy thổ lộ. Dù vậy, bà vẫn cố không phán xét lựa chọn của co. "Điều quan trọng nhất với tôi là con gái được hạnh phúc. Và tôi rất tự hào về Georgina khi con đã kiên định với niềm tin của mình."

Mandy đã điều chỉnh kỳ vọng của mình và định hướng lại cuộc sống của bản thân khi không có cháu. Bà tập trung vào việc trân trọng gia đình hiện có và tìm thấy sự viên mãn trong các khía cạnh khác của cuộc sống. "Tôi vẫn làm việc, gặp gỡ bạn bè, đi xem biểu diễn, đi nghỉ mát…", Mandy chia sẻ.

Giải pháp tránh xung đột quan điểm

Trong khi Mandy và Georgina đã tránh được xung đột về quan điểm khác nhau, chuyên gia Daly nhấn mạnh rằng những quyết định như vậy thường có thể tạo ra căng thẳng trong gia đình. Cô giải thích rằng bất đồng có thể nảy sinh khi các lựa chọn cá nhân của thành viên trong gia đình, như việc có con hay không, không khớp với kỳ vọng của nhau.

Cô cũng khuyến khích mọi người xem những lúc cuộc sống không diễn ra theo kế hoạch là cơ hội để tạo ra sự thay đổi tích cực. "Hãy viết ra danh sách những điều bạn muốn làm và đạt được như một cách để đối phó, nghe các podcast từ những người đã trải qua trải nghiệm tương tự và dựa vào cộng đồng của mình để được hỗ trợ. Nếu vẫn cảm thấy khó khăn, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia", chuyên gia gợi ý.

Noble cũng cho rằng những người chọn không có con nên thể hiện sự đồng cảm với cha mẹ của mình, những người đang phải chấp nhận thực tế rằng họ sẽ không có cháu. Thế hệ cha mẹ thường được nuôi dạy với kỳ vọng rằng con cái sẽ có gia đình riêng và sinh cháu, vì vậy việc họ có những cảm xúc phức tạp khi điều này không xảy ra là dễ hiểu. Tuy nhiên, cô cũng nhận định rằng hầu hết các bậc cha mẹ cuối cùng đều muốn con cái của mình sống một cuộc sống phù hợp với chính bản thân chúng, ngay cả khi điều đó có nghĩa là lựa chọn không có con.