Ngày càng nhiều vụ lừa đảo nhắm vào trẻ nhỏ, lợi dụng chính sự ngoan ngoãn, sợ hãi và tình thương bố mẹ của các em. Từ niềm tin của phụ huynh đến những lỗ hổng trên các nền tảng mạng, tất cả đang vô tình đẩy trẻ vào vòng xoáy hoảng loạn, khiến các em tin rằng mình phải “hy sinh” để bảo vệ gia đình.

Khi lòng hiếu thảo trở thành cái bẫy

“Bố mẹ con sắp bị bắt! Mau chuyển tiền ngay!” - câu thoại nghe như phim nhưng đang xuất hiện thật ngoài đời. Với trẻ con, “bố mẹ gặp nguy hiểm” luôn là nỗi sợ lớn nhất. Chỉ cần kẻ gian đánh trúng vào điểm yếu này, nhiều em lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn và làm theo mọi yêu cầu.

Như trường hợp gây chấn động ở Ninh Ba (Trung Quốc), một bé trai 11 tuổi nhận cuộc gọi từ “cảnh sát”, bị đe dọa rằng bố mẹ sắp bị bắt vì “liên quan đến một vụ án”. Trong suốt 5 tiếng, cậu bé run rẩy thực hiện 77 lần chuyển khoản, tin rằng mình đang “cứu” gia đình khỏi nguy hiểm. Đến khi bố mẹ phát hiện hơn 20.000 tệ (khoảng 75 triệu đồng) đã biến mất khỏi tài khoản, họ mới biết con trai đã một mình gánh cả “nỗi sợ mất cha mẹ”.

Một kịch bản lừa đảo được lập trình cực tinh vi

Nếu nghĩ rằng lừa đảo online chỉ là vài cuộc gọi hù dọa, bạn đã đánh giá quá thấp mức độ tinh vi của những kẻ nhắm vào trẻ nhỏ. Với chúng, mọi thứ đều được lập trình như một kịch bản hoàn chỉnh từ cách tiếp cận, xây dựng niềm tin, tạo áp lực, cho đến thao túng cảm xúc để lấy tiền. Và đáng sợ hơn cả, mục tiêu mà chúng chọn chính là những đứa trẻ chưa đủ kỹ năng nhận diện nguy hiểm.

Bước đầu tiên của kẻ gian luôn là đánh vào nơi trẻ xuất hiện nhiều nhất: các trang mạng xã hội, các nhóm game, nhóm idol, thậm chí phòng chat cộng đồng. Chúng giả dạng thành “anh trai tốt bụng tặng skin”, “quản trị viên nhóm fan”, hay dùng avatar công an để tạo cảm giác tin cậy. Khi trẻ đã quen thuộc và mất cảnh giác, chúng chuyển sang giai đoạn hai: giả lập quyền lực.

Chỉ bằng một cuộc gọi video, kẻ gian có thể xuất hiện trong “phòng làm việc”, phía sau là đèn tín hiệu, thẻ ngành được photoshop cực kỳ thật. Với trẻ, những hình ảnh đó đủ khiến chúng tin rằng mình đang làm việc với lực lượng chức năng thật sự.

Sau khi dựng được “màn kịch”, chúng bắt đầu gây áp lực cảm xúc: “Bố mẹ con sắp bị bắt”, “Con đang phạm tội bao che”, “Nếu tắt máy, cảnh sát sẽ đến nhà ngay”. Tiếng còi hú giả, giọng nói đanh thép và hàng loạt thuật ngữ pháp lý được đọc như thật tạo nên một môi trường tâm lý khiến trẻ hoảng sợ đến mức không kịp suy nghĩ.

Ở bước cuối cùng là chiếm đoạt. Bọn chúng không cần đến thẻ ngân hàng hay mật khẩu. Chỉ với mã QR, chia sẻ màn hình, hướng dẫn xác thực gương mặt, thậm chí bảo trẻ “gật đầu” trước camera, tiền sẽ lập tức bị chuyển đi.

Kịch bản này có thể diễn ra chỉ trong vài phút, nhưng đủ khiến một đứa trẻ rơi vào trạng thái sợ hãi tột độ. Và đó chính là lý do các vụ lừa đảo nhắm vào trẻ em ngày càng đáng báo động: chúng không còn là hành vi ngẫu hứng, mà là cả một hệ thống được thiết kế để khai thác nỗi sợ sâu nhất của trẻ nhỏ.

Làm sao để bảo vệ con trẻ?

Trong thời đại mà một cuộc gọi video có thể biến thành “lệnh bắt giữ”, bảo vệ con trẻ khỏi lừa đảo không chỉ là trách nhiệm của gia đình mà còn là bài toán chung của nhà trường, nền tảng công nghệ và toàn xã hội. Trẻ em sinh ra trong kỷ nguyên số, giỏi thao tác điện thoại nhưng lại thiếu kinh nghiệm nhận biết nguy hiểm. Vì vậy, người lớn cần chủ động tạo cho các em một “lá chắn” vững chắc, thay vì chỉ trông chờ vào may mắn.

Điều đầu tiên phụ huynh cần làm là gia cố an toàn tài chính: tắt toàn bộ thanh toán không mật khẩu, giới hạn giao dịch, đặt mật khẩu phức tạp, đăng nhập hai lớp, và kiểm tra ví điện tử, tài khoản ngân hàng mỗi ngày. Chỉ vài thao tác nhỏ nhưng có thể ngăn chặn phần lớn rủi ro. Bên cạnh đó, phụ huynh nên dành thời gian “diễn tập” cùng con: đặt ra tình huống “công an yêu cầu chuyển tiền”, “người lạ đòi mật khẩu”, để trẻ biết phản ứng đúng: ngắt liên lạc - báo bố mẹ - gọi đường dây nóng.

Với trẻ, điều quan trọng nhất là phải hiểu một nguyên tắc vàng: Công an thật không bao giờ yêu cầu chuyển tiền, càng không bảo con trẻ giấu bố mẹ.

Hãy dạy các em câu nói “tự vệ”: “Con sẽ gọi công an để xác minh”. Những phản xạ nhỏ có thể cứu chúng khỏi cả một kịch bản lừa đảo tinh vi.

Nhà trường cũng cần thay đổi cách giáo dục an toàn mạng. Không chỉ nói “đừng nói chuyện với người lạ”, mà phải tổ chức buổi học nhận diện lừa đảo, mời công an đến hướng dẫn xem thẻ thật - giả, cho học sinh tự trải nghiệm tình huống và học cách từ chối.

Về phía xã hội và nền tảng công nghệ, đã đến lúc cần các biện pháp mạnh hơn cảnh báo chống lừa đảo ngay trong khung chat, hạn chế nhắn tin với người lạ khi tài khoản là trẻ vị thành niên, hệ thống thanh toán bắt buộc xin phép phụ huynh khi phát hiện giao dịch bất thường.

Bảo vệ trẻ không chỉ là giữ ví tiền an toàn, mà còn là giữ cho các em niềm tin vào người lớn và vào thế giới này. Khi người lớn cùng chung tay, chiếc “khiên bảo vệ” ấy mới thật sự vững vàng.