Bé trai 6 tuổi được mẹ đưa đến bệnh viện khám do vùng kín tăng kích thước bất thường. Tại Bệnh viện Nhi đồng 2 (TP.HCM), bé được chẩn đoán dậy thì sớm do một số bất thường về nội tiết lẫn bẩm sinh.

Bé gái N.H.M 6 tuổi (ở Ba Đình, Hà Nội) đi cùng bố mẹ tới Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) MEDLATEC khám với lý do khoảng hơn 1 năm nay gia đình thấy trẻ có biểu hiện vú 2 bên to bất thường. So với bạn bè đồng trang lứa, bé M. cao vượt trội hơn và đặc biệt trong vòng 6 tháng bé cao thêm 8cm, ngoài ra chưa có thêm dấu hiệu bất thường nào.

Bác sĩ Trần Thị Kim Ngọc - Chuyên khoa Nhi, BVĐK MEDLATEC cơ sở 2 trực tiếp khám lâm sàng cho bé cũng như tiến hành thực hiện xét nghiệm đánh giá hormone nội tiết; chụp X - quang tuổi xương; siêu âm vú, ổ bụng, tử cung vòi trứng tìm bất thường.

Kết quả xét nghiệm các hormone hướng dục (LH huyết thanh, Prolactin, Estradiol, FSH, TSH) và chẩn đoán thăm dò chức năng chỉ ra rằng bé M. dậy thì sớm hơn các bạn đồng trang lứa. Bệnh nhân được bác sĩ Ngọc tư vấn chế độ dinh dưỡng, luyện tập đồng thời tư vấn những lưu ý cho phụ huynh khi trẻ bắt đầu dậy thì.

Khi nào trẻ được coi là dậy thì sớm?

Giai đoạn dậy thì ở trẻ giống như một chuyến "tàu lượn siêu tốc" với những sự thay đổi thất thường, nhanh chóng về cảm xúc, thể chất lẫn hành vi của trẻ. Điều đáng nói là nếu trẻ bước vào tuổi dậy thì khi còn quá nhỏ thì mọi vấn đề càng trở nên rắc rối và phức tạp hơn. Đây cũng là nỗi ám ảnh của không ít bậc phụ huynh học sinh.

Dậy thì sớm là sự phát triển đặc tính sinh dục trước 9 tuổi ở bé trai và trước 8 tuổi ở bé gái (hoặc có kinh nguyệt trước 9,5 tuổi ở trẻ gái). Những năm gần đây, tỷ lệ bé gái dậy thì sớm gia tăng, chia sẻ về nguyên nhân của tình trạng bệnh lý này, bác sĩ Ngọc cho biết:

Số lượng trẻ dậy thì sớm đang ngày càng tăng cao

- Dậy thì sớm ở trẻ em được phân loại thành dậy thì sớm trung ương (tức dậy thì sớm thực sự): Do hoạt động sớm của trục hạ đồi - tuyến yên - sinh dục, phụ thuộc hormone hướng sinh dục.

- Dậy thì sớm ngoại biên (hoặc dậy thì sớm giả): Độc lập với sự kích thích của tuyến yên và không phụ thuộc hormone hướng sinh dục.

- Dậy thì sớm 1 phần (không hoàn toàn): Phát triển sớm và riêng lẻ 1 đặc tính sinh dục thứ phát.

- Dậy thì sớm nhanh: Thường gặp ở trẻ gái 8-10 tuổi có cân nặng và chiều cao tiến triển nhanh so với tuổi nhưng ít ảnh hưởng chiều cao cuối cùng nếu có kinh nguyệt sớm.

Nhận biết trẻ dậy thì sớm qua dấu hiệu nào?

Theo bác sĩ Ngọc, trẻ dậy thì sớm nhưng kiến thức lại chưa đầy đủ nên sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị lạm dụng tình dục. Các bậc phụ huynh cần lưu ý giai đoạn này của trẻ để nhận biết sớm dấu hiệu dậy thì từ đó có phương pháp giáo dục trẻ phù hợp. Các dấu hiệu điển hình có thể gặp là:

- Tăng tốc độ phát triển chiều cao (có thể phát triển chiều cao trước khi phát triển vú);

- Phát triển tuyến vú, thường ở 1 bên, đôi khi ở cả 2 bên, đây là biểu hiện dễ gặp nhất;

- Lông mu, lông nách xuất hiện; Trứng cá có thể xuất hiện với số lượng ít hoặc trung bình.

- Có kinh nguyệt;

- Thay đổi về tâm lý: Bắt đầu có xu hướng tách khỏi bố mẹ, quan tâm đến bản thân, hay so sánh mình với những bạn cùng tuổi khác, chủ yếu chơi với bạn cùng giới. Đặc biệt, hay mơ mộng, lý tưởng hóa đặt ra những mục tiêu không thực tế, chưa có khả năng kiểm soát bản thân.

Cha mẹ cần quan tâm đến con ở độ tuổi trước dậy thì

Nguyên nhân nào gây dậy thì sớm ở trẻ?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến dậy thì sớm ở trẻ em như yếu tố di truyền, nội tiết, môi trường sống, chế độ ăn uống, điều kiện sống trong gia đình,… và các bệnh lý khác của cơ thể. Trong đó, nguy hiểm nếu nguyên nhân từ u não, u ác tính tuyến sinh dục,…

Do trẻ dậy thì sớm nên chức năng sinh sản bước đầu được hoàn thiện dẫn đến có nguy cơ đối mặt với xâm hại tình dục, thậm chí có thai hoặc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên, nếu không được trang bị kiến thức về tránh thai và bảo vệ bản  thân. Những biến đổi sinh lý trên cơ thể này cũng gây nhiều hoang mang lo lắng, ảnh hưởng tới sự phát triển tâm lý của trẻ sau này.

Do đó, bác sĩ Ngọc khuyến cáo mỗi phụ huynh hãy chú ý con mình hơn ở độ tuổi trước dậy thì, đặc biệt cần dạy trẻ tự ý thức được việc theo dõi, chăm sóc bản thân. Khi thấy sự phát triển bất thường không nên ngại ngùng mà hãy tâm sự với bố mẹ, hoặc tham khảo ý kiến người lớn (bà, bác, dì, chị) ngay để có lời khuyên phù hợp. Bên cạnh đó, các phụ huynh cần thường xuyên quan tâm tới sự thay đổi của con em mình để phòng tránh các tác hại do việc dậy thì sớm gây nên.

Đồng thời, khi trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín kiểm tra hoặc thực hiện các xét nghiệm hormone hướng dục để kiểm tra vấn đề dậy thì sớm ở trẻ.