Tình dục: người lớn ngại ngùng, nạn nhân là trẻ thành niên
Theo các chuyên gia, trong vấn đề giáo dục giới tính, đã đến lúc cần thay đổi quan niệm từ giáo dục lý thuyết sang giáo dục hành vi.
Không nên quan niệm tình dục với người này là chính đáng, người kia thì không. Dù là đồng giới, người mắc HIV, người khuyết tật, thì tình dục vẫn là quyền của tất cả mọi người.
Với chủ đề Sự trong sáng và tình dục: mâu thuẫn giữa chuẩn mực xã hội và thực tế cuộc sống, hội nghị của hiệp hội Nghiên cứu quốc tế về tình dục, văn hoá và xã hội (IASSCS) có thể coi là sự kiện lớn đầu tiên về vấn đề tình dục tại Việt Nam và châu Á. Với sự tham gia của hàng trăm nhà khoa học, bác sĩ và các nhà hoạt động xã hội trên khắp thế giới, sự kiện này đặt ra những tiếp cận mới về tình dục, đặc biệt tại Việt Nam.
Tình dục: chấp nhận cái gì và không chấp nhận cái gì?
Tại nhiều nước châu Á, trong đó có Việt Nam, tình dục từ lâu được coi là một lĩnh vực riêng tư, nhạy cảm và thường bị né tránh. Tuy nhiên, sự phát triển kinh tế và những vận động tự nhiên của thời đại đòi hỏi cả xã hội phải tiếp cận tình dục theo một cách mới.
Điều tra quốc gia về vị thành niên và thanh niên Việt Nam (SAVY) cho rằng, thanh niên Việt Nam đang đối mặt với nhiều thử thách nhằm thích ứng với môi trường kinh tế xã hội đang ngày một biến chuyển”. Một trong những thử thách, đó là tình dục và sức khoẻ sinh sản. Theo một nghiên cứu của bộ Y tế, 66,7% nam giới hiện nay chấp nhận quan hệ tình dục (QHTD) trước hôn nhân, nhưng 69,7% bố mẹ cho rằng con còn bé, nên không đưa giáo dục giới tính vào gia đình mình. TS Khuất Thu Hồng, giám đốc viện Nghiên cứu và phát triển xã hội nói: “Bố mẹ phải giúp con cái biết chấp nhận cái gì và không chấp nhận cái gì, QHTD như thế nào là lành mạnh và trong sáng”.
Tại hội thảo, nhà báo Grant McCool, người có bài viết gây nhiều tranh luận có tên Việt Nam đang chứng kiến một cuộc cách mạng tình dục âm thầm, chia sẻ: “Tôi cho rằng, chuyện quan niệm khắt khe, hay cấm đoán của các bậc phụ huynh, thì ở nước nào cũng có thôi, nhưng nếu người lớn cứ ngại ngùng, nạn nhân chính là trẻ vị thành niên!”.
Để hươu chạy đúng hướng?
Một khái niệm mới xuất hiện tại cuộc hội thảo này là: khẳng định tình dục (KĐTD). Theo nghiên cứu của bà Radhika Chandiramani, trung tâm tư liệu về tình dục Nam và Đông Nam Á (Ấn Độ), KĐTD là nhìn nhận tình dục tích cực, như một phần của cuộc sống, có khả năng tạo ra sự hưng phấn, khoái cảm, sự thoải mái, mối quan hệ gần gũi. Cách tiếp cận này đặt ra những đòi hỏi về quyền con người, trong đó có quyền tình dục dựa trên nguyên tắc đồng thuận hơn là sử dụng việc sinh sản, hoặc hôn nhân để xác định hành vi tình dục nào được chấp nhận.
Đồng quan điểm với bà Radhika, TS Khuất Thu Hồng cho rằng, không nên quan niệm tình dục với người này là chính đáng, người kia thì không. Bởi dù là ai đi nữa, dù là đồng giới, hay người mắc HIV, người khuyết tật, thì tình dục vẫn là quyền của tất cả mọi người. Dĩ nhiên phải có sự cân bằng giữa lợi ích cá nhân và xã hội.
Bác sĩ Hoàng Tú Anh, trung tâm Sáng kiến sức khoẻ và dân số Việt Nam khẳng định, đã đến lúc chúng ta nên thay đổi quan niệm từ giáo dục lý thuyết sang giáo dục hành vi. Được biết từ năm 2002, công ty Tư vấn đầu tư y tế (CIHP) dưới sự tài trợ của quỹ Ford đã thử nghiệm thành công chương trình tư vấn trực tuyến miễn phí cho thanh thiếu niên về các vấn đề tình dục qua website: www.tamsubantre.org. Hiện web đã có 95.000 thành viên đăng ký sử dụng và lượt truy cập hàng ngày là 25.000 - 40.000 lượt.
Một tư vấn viên của website cho biết, web thành công chính nhờ chat. Theo chị, tính ẩn danh và tức thì, là những thuận lợi lớn của internet so với các hình thức khác, bởi các bạn trẻ sẽ dễ dàng chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ thầm kín của mình. Ngoài ra, các hoạt động tư vấn và cung cấp thông tin được thực hiện với quan điểm không phán xét, và giúp thanh thiếu niên tự quyết đinh. Các vấn đề từ biện pháp tránh thai, viêm nhiễm đường sinh sản, băn khoăn về bộ phận sinh dục, hay vấn đề trinh tiết, lạm dụng tình dục… đều được trao đổi cụ thể. Các bạn trẻ cũng được trang bị những kỹ năng cần thiết để có thể trao đổi cởi mở với người yêu hay bạn tình.
Theo TS Khuất Thu Hồng, công ty Tư vấn đầu tư y tế cũng đã kết hợp với hội Phụ nữ Việt Nam triển khai mô hình câu lạc bộ Mẹ và con gái từ năm 2008 để giúp hai bên gắn bó, giao lưu về kiến thức và tình cảm. Dự kiến câu lạc bộ Bố và con trai sẽ tiếp tục được ra đời.