Thưa bác sĩ, con trai tôi năm nay 8 tuổi mà chỉ cao có 120cm và nặng 20 kg, bé nhất lớp, thấp hơn các bạn đến một cái đầu. Tôi rất lo lắng và đã bổ sung cho cháu rất nhiều canxi, một ngày cho ăn thêm vài bữa phụ nhưng cháu vẫn thấp còi, lười ăn và hay bị táo bón. Mong bác sĩ tư vấn giúp tôi làm thế nào để cải thiện chiều cao, cân nặng cho cháu một cách tự nhiên, an toàn?

(thu…@gmail.com)

Trả lời:

Dược sĩ Phạm Thị Loan, dược sĩ tư vấn dinh dưỡng, công ty TNHH Tân Phương Bắc, nguyên trưởng khoa Dược bệnh viện Tiên Sơn, Bắc Ninh (cũ).

Chào chị,

Theo tiêu chuẩn trung bình của Who thì bé 8 – 9 tuổi cần có chiều cao trong khoảng 127 -132 cm và cân nặng 25.4 - 28.4 kg. Con trai chị 8 tuổi cao 120cm và nặng 20 kg tức là đang ở mức suy dinh dưỡng, thiếu hụt khá lớn cả về chiều cao và cân nặng.

Bé đang ở trong giai đoạn tiền dậy thì (từ 3 - 10 tuổi), là giai đoạn vàng quyết định tới 60% tiềm năng phát triển chiều cao của cơ thể. Ở lứa tuổi này, chiều cao của trẻ tăng rất nhanh, nữ tăng khoảng 6cm/năm, nam tăng 7cm/năm nếu có chế độ dinh dưỡng và vận động hợp lý. Như vậy, đây chính là giai đoạn phát triển chiều cao tốt nhất, và chị cần tận dụng để hỗ trợ tăng chiều cao cho bé ngay từ bây giờ.

Trong đó, chế độ dinh dưỡng chính là yếu tố tiên quyết, chiếm 31% trong các yếu tố tác động tới sự phát triển chiều cao của bé. Vì vậy, chị cần cung cấp cho con chế độ dinh dưỡng khoa học, đủ cả chất và lượng để đảm bảo sức khỏe và giúp xương phát triển nhanh nhất. Khẩu phần ăn cân bằng theo tháp dinh dưỡng cần đủ 4 nhóm dinh dưỡng (đạm, béo, tinh bột, vitamin), trong đó chú trọng nhóm protein (thịt cá, trứng, sữa, đậu nành), rau củ (đặc biệt các loại rau giàu kẽm và magie như đỗ, lạc, rau họ cải). Chất béo (mỡ động vật, dầu thực vật) là nguồn dự trữ và sinh năng lượng quan trọng, là dung môi hòa tan giúp cơ thể dễ hấp thu vitamin A, D, E, K, tuy nhiên cũng cần kiểm soát và không để trẻ ăn quá nhiều có thể dẫn đến béo phì. Vitamin và các nguyên tố vi lượng như kẽm, axit folic, canxi, phot pho rất cần cho cơ thể trẻ em đang ở độ tuổi ăn và lớn, có nhiều trong rau xanh, hoa quả, các chế phẩm từ sữa, trứng, gan... Chị nên thay đổi các món ăn hàng ngày để con thấy hấp dẫn, ngon miệng, tránh biếng ăn.

Đối với trẻ ở tuổi này, một ngày có thể bổ sung thêm 2 bữa ăn phụ. Tuy nhiên, chị không nên cho con ăn quà vặt, snack, các loại đồ ngọt và nước uống có gas… vì những thức ăn này không hề có giá trị dinh dưỡng, ngược lại sẽ khiến bé có cảm giác no giả, dẫn đến ngày càng biếng ăn. Nguy hiểm hơn, ăn hoặc uống nhiều đồ ngọt làm tăng quá trình đào thải canxi qua nước tiểu, lượng đường càng nhiều thì nguy cơ trẻ bị thiếu canxi càng tăng, ảnh hưởng rất lớn tới chiều cao. Do đó, trong bữa phụ chị nên cho con ăn các loại ngũ cốc và chế phẩm từ sữa như váng sữa, sữa chua, phomai, 1 ngày có thể uống 500ml sữa tươi.

Canxi rất quan trọng cho quá trình tạo xương nhưng nếu chị bổ sung quá nhiều canxi cho con thì cũng không tốt vì cơ thể bé sẽ không hấp thu được. Thừa canxi còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như: gây ức chế hấp thu sắt, kẽm, magie; giảm chức năng thận, về lâu dài sẽ gây sỏi thận, vôi hóa thận; canxi hóa động mạch, xơ vữa động mạch; gây mệt mỏi, kém ăn, táo bón, rối loạn tiêu hóa… giống với các biểu hiện của con chị hiện nay. Đặc biệt, nếu tự ý dùng canxi quá liều sẽ làm xương bị cốt hóa sớm, đầu xương đóng sớm khiến cơ thể không thể phát triển theo chiều dọc, trẻ không thể đạt được chiều cao tối ưu.

Chị cũng cần đảm bảo cho con có một chế độ sinh hoạt khoa học và điều độ. 90% sự phát triển xương ở trẻ diễn ra trong lúc đang ngủ, đặc biệt từ 22 – 24 giờ hàng ngày. Khi trẻ ngủ sâu và đủ giấc, tuyến yên sẽ được kích thích tiết ra hormon tăng trưởng giúp tăng hấp thu canxi, kích thích xương dài ra và phát triển chiều cao toàn diện. Do đó, chị cần tập cho bé thói quen đi ngủ sớm trước 22 giờ tối, không để đèn sáng và tránh tiếng ồn để giúp bé ngủ ngon, sâu giấc. Trẻ từ 8 -10 tuổi có thể ngủ 8 -10 tiếng/ngày.

Hàng ngày, chị nên khuyến khích con tập thể dục thể thao, đặc biệt là những bộ môn giúp kéo giãn cơ thể và hỗ trợ phát triển chiều cao như yoga, xà, đạp xe, cầu lông, bơi lội, bóng rổ, bóng chuyền.... Ngoài ra, nên để da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng để cơ thể tổng hợp vitamin D tự nhiên, giúp hấp thu canxi cho xương tăng trưởng theo chiều dọc.

Chị cũng cần tạo cho con một cuộc sống tinh thần thoải mái, không gây áp lực, không ép con ăn quá mức, động viên để con không tự ti mà hòa đồng với các bạn.

Ngoài ra, chị cũng có thể sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên để hỗ trợ chiều cao cho con một cách tự nhiên, an toàn. Nên lựa chọn sản phẩm có chứa Eleuthero (sâm Siberian) là một thành phần thảo mộc tự nhiên có tác dụng thúc đẩy hormone tăng trưởng (GH), gia tăng quá trình hóa sụn thành xương và hỗ trợ tăng chiều cao hiệu quả cho trẻ. Nhung hươu cũng là một vị thuốc quý trong Đông y giúp khỏe gân xương, chống thấp khớp, đặc biệt chữa chứng chậm lớn, còi xương, suy dinh dưỡng ở trẻ em. Dâu tây rất dồi dào kali và magiê, giúp thúc đẩy phát triển xương, tăng cường chức năng của mô tế bào, điều hòa huyết áp và tăng trí nhớ. Ngoài ra, Bacillus subtilis có trong đậu nành lên men là chủng vi khuẩn probiotics thế hệ mới, giúp sinh ra nhiều enzyme và các men tiêu hóa có lợi cho đường ruột, kích thích hệ miễn dịch, giúp bé ăn ngon và hấp thụ tối đa các dưỡng chất để khỏe mạnh, cao lớn.

Chị nên đưa con đến viện dinh dưỡng để được các bác sĩ chuyên khoa tư vấn và chỉ định cụ thể. Chúc chị thành công để cháu đạt được chiều cao và cân nặng lý tưởng!.