Nhận biết hội chứng Sheehan - suy tuyến yên sau sinh

Phụ nữ sau khi sinh đối diện với rất nhiều bệnh tật như băng huyết, són tiểu, đau đầu, đau mỏi khớp… Tuy nhiên cũng có những bệnh mà nhiều người chưa biết đến, ví dụ như hội chứng Sheehan hay còn được gọi là suy tuyến yên sau sinh.

Phụ nữ sau sinh cảnh giác tình trạng mất kinh

Sau khi sinh đứa con thứ hai một thời dài, chị Thanh Hương (Long Biên) không thấy kinh nguyệt trở lại. Thời gian đầu chị có suy nghĩ là bình thường vì sau sinh thường có dấu hiệu chậm kinh.  Nhưng sau khoảng một năm vẫn không thấy kinh nguyệt, kèm theo mệt mỏi, trí nhớ sa sút… chị quyết định đi khám. Lúc này chị mới biết mình bị mắc hội chứng Sheehan - suy tuyến yên sau sinh.

Sau một thời gian điều trị ở bệnh viện, bổ sung các hormone bị thiếu, hiện sức khỏe của chị đã ổn định trở lại.

Theo bác sĩ Hoài Nam, bệnh viện Nội tiết Trung ương, hội chứng Sheehan là tình trạng suy thùy trước của tuyến yên, thường xuất hiện ở một số phụ nữ sau sinh do tuyến yên bị hoại tử. Đây là hội chứng rất hiếm gặp sau sinh. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến hội chứng Sheehan, ví dụ như trong quá trình mang thai, tuyến yên to ra và cần nhiều máu hơn bình thường. Do đó, khi sản phụ bị mất nhiều máu trong hoặc ngay sau sinh như đờ tử cung, vỡ tử cung, nhau cài răng lược… dẫn đến tụt huyết áp thì theo phản xạ, các mạch máu sẽ co lại để ưu tiên cấp máu cho các cơ quan quan trọng hơn ở các bộ phận não, tim, thận. Từ đó, lượng máu cung cấp cho các cơ quan khác sẽ bị giảm mạnh. Vì nguồn máu không cung cấp đủ cho tuyến yên nên tuyến yên dễ bị hoại tử do thiếu máu kéo dài. 

Bệnh cũng có thể do sản phụ mắc một số bệnh tự miễn, viêm mạn tính, trong đó tuyến yên bị viêm mạn tính, dẫn đến suy tuyến yên sau sinh.

Mất kinh sau khi sinh có thể là tình trạng bình thường nhưng với một số phụ nữ, đó lại có thể là dấu hiệu của hội chứng suy tuyến yên sau sinh. Ảnh minh họa

Biểu hiện của bệnh rất mờ nhạt

BS Nam cho biết thêm, điều đặc biệt những người bệnh mắc hội chứng Sheehan rất khó để nhận biết vì hội chứng Sheehan xuất hiện rất từ từ, có thể sau vài tháng nhưng cũng có thể sau một năm hoặc nhiều năm. Hội chứng Sheehan là tổng hợp từ các triệu chứng của suy tuyến giáp, thượng thận và sinh dục.

Các triệu chứng của suy giáp thường bao gồm: chậm chạp, tăng cân, sợ lạnh... Các triệu chứng của suy thượng thận thường là mệt nhiều, huyết áp thấp, sút cân... Các triệu chứng của suy tuyến sinh dục có thể gồm rụng lông nách, lông mu, không có kinh trở lại hoặc kinh nguyệt không đều... Các triệu chứng khác như thiếu máu nặng, có thể bị trầm cảm hoặc rối loạn tâm thần… cũng có thể xuất hiện.

Tuy nhiên cũng có những triệu chứng có giá trị gợi ý bệnh và xuất hiện sớm nhưng ít được để ý, đó là sau đẻ người mẹ không có sữa cho con bú và không có kinh trở lại. Những trường hợp nặng sẽ có triệu chứng hôn mê, co giật do hạ natri máu hoặc tụt huyết áp nặng… Việc chẩn đoán hội chứng Sheehan không khó nhưng với các biểu hiện như trên dễ bị nhầm sang các bệnh khác như suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, suy nhược sau sinh...

Theo BS Nam do người bị hội chứng Sheehan thường có các biểu hiện ban đầu không rõ rệt, diễn biến âm thầm, tiến triển từ từ nên nhiều trường hợp bị chẩn đoán muộn và sai. Khi bị thêm các bệnh khác như nhiễm khuẩn, stress, phẫu thuật thì hội chứng này sẽ nặng lên và có thể gặp các biến chứng như hôn mê do suy tuyến yên, suy thượng thận cấp, hạ đường huyết, rối loạn điện giải. Nguy hiểm hơn, nhiều bệnh nhân bị chẩn đoán nhầm sang trụy mạch chưa rõ nguyên nhân, sốc, viêm não, suy gan... BS Nam nhấn mạnh

Phòng ngừa hội chứng Sheehan

Theo BS Thu Ngân, BV Phụ sản Hà Nội, phụ nữ sau sinh không tiết sữa và không có kinh trở lại phải đến khám ở các chuyên khoa nội tiết, đặc biệt là những phụ nữ bị băng huyết sau sinh, vì có đến 32% sản phụ bị băng huyết mắc hội chứng Sheehan.

Hay là những trường hợp người phụ nữ sau sinh có các dấu hiệu chậm chạp, tăng cân, sợ lạnh, mệt nhiều, huyết áp thấp, sút cân, thiếu máu nặng, trầm cảm hoặc rối loạn tâm thần cũng có thể mắc hội chứng Sheehan.

Để phòng ngừa bệnh này phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ khi chuẩn bị có thai cần kiểm tra sức khỏe định kỳ, làm xét nghiệm tầm soát và phát hiện sớm bệnh suy giáp.

Nếu thai phụ từng có tiền sử khi đẻ mất máu nhiều phải được khám và phát hiện sớm hội chứng Sheehan.

Trong suốt thai kỳ sản phụ cần khám thai định kỳ theo sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Có chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý để chuẩn bị cho giai đoạn sinh nở sau này.