Đừng vòng vo nữa, đã đến lúc cha mẹ cần hướng dẫn hành vi tình dục phù hợp cho lứa tuổi của con

Thạc sĩ tâm lý Nguyễn Ngọc Duy - Gíam đốc Trung tâm Đánh giá và Phát triển tinh thần Khơi Nguồn,
Chia sẻ

Người lớn cần cho trẻ biết trong tình yêu đôi lứa bắt buộc phải có yếu tố tình dục. Nhưng tình dục phải phù hợp với độ tuổi, giai đoạn phát triển của tình yêu và môi trường xung quanh.

Trong bài trước, chúng ta đã trao đổi thẳng thắn với nhau "Trẻ yêu, không thể cấm" và thực tế làm sao để trẻ yêu đẹp – yêu bền và yêu phát triển luôn là một bài toán khiến mỗi phụ huynh có con ở tuổi thanh thiếu niên đau đầu tìm giải pháp.

Trong quá trình làm tham vấn tôi được nghe những tâm sự với nhiều cấp độ cảm xúc khác nhau của phụ huynh như thế này: "Tôi lo lắng lắm thầy ạ, thằng nhỏ nhà tụi dạo này nó có bạn gái rồi, nó thế này…"; "Tụi nhỏ bây giờ nó yêu thoáng quá hen thầy, tui thấy sợ…"; "Tôi không chấp nhận được cái cảnh hai đứa học sinh mới lớn xà nẹo với nhau suốt"; "Học sinh thời này thật hư hỏng, mới tí tuổi đầu đã…" …

Một thực tế là những hình ảnh học sinh yêu nhau rồi có những hành vi phản cảm như ôm hôn, quấn quýt, sờ "vùng riêng tư",… ở trường học, thậm chí ngay trong giờ học xuất hiện ngày một nhiều. Vậy trẻ "yêu phản cảm" có nguyên nhân từ đâu và người lớn chúng ta có nên lên án trẻ?

Đừng vòng vo nữa, đã đến lúc cha mẹ cần hướng dẫn hành vi tình dục phù hợp cho lứa tuổi của con - Ảnh 1.

Do trường học là nơi trẻ tiếp xúc và gặp gỡ nhau nhiều nhất nên đây cũng là điểm xảy ra những cảnh "yêu" nhiều nhất (Ảnh minh họa).

Nhu cầu tình dục là do… hooc-môn

Ở tuổi thanh thiếu niên, nhận thức lý tính chưa hoàn thiện, đời sống cảm xúc lại hoạt động mạnh mẽ nên trẻ bị cảm xúc chi phối rất lớn. Vậy nên trẻ có xu hướng biểu hiện những hành vi yêu thương quá mức là chuyện dễ hiểu.

Ngoài ra, tình dục - hay nói cách khác - những xúc cảm giới tính là điểm đặc trưng để phân định tình yêu và tình bạn đơn thuần của con người. Trẻ không ngoại lệ, thậm chí còn mạnh mẽ hơn vì sự hoạt động mạnh mẽ của hooc-môn giới tính. Do đó, khi yêu chắc chắn trẻ sẽ có nhu cầu và những hành vi thân mật về mặt cơ thể. Do trường học là nơi trẻ tiếp xúc và gặp gỡ nhau nhiều nhất nên đây cũng là điểm xảy ra những cảnh "yêu" nhiều nhất.

Một đặc điểm tâm lý nữa của tuổi thanh thiếu niên là nhu cầu khẳng định và thể hiện bản thân cao. Với tình yêu cũng thế, trẻ dường như có mong muốn cho cả thế giới biết được tình yêu của mình. Cho nên chúng ta sẽ thấy trẻ rất thích nắm tay người yêu đi lại trong sân trường, mặc áo cặp, chụp hình rồi đăng trên facebook, hoặc gọi nhau bằng " ông xã", "bà xã", "honey"... để khẳng định mối quan hệ của mình.

Mặt khác nếu không được định hướng giá trị tốt, nhiều trẻ còn dùng tình yêu làm công cụ để khẳng định bản thân, cho thấy mình trội hơn bạn bè khi đã có "gấu". Thậm chí những hành vi thân thiết quá giới hạn cũng để cho thấy cái gọi là "bản lĩnh" của mình.

Cạnh đó cũng còn những nguyên nhân như đua đòi, tập nhiễm cách ứng xử phản cảm khi chơi chung trong một nhóm bạn, hoặc phải cam kết làm theo một luật chơi mà nhóm bạn đã đề ra. Cũng có trường hợp "yêu phản cảm" vì lời thách thức, uy hiếp của bạn bè.

Và chắc hẳn chúng ta cũng nhận thấy: các thành tựu khoa học công nghệ và xu hướng hội nhập quan điểm của xã hội cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hành vi yêu của học sinh, theo hướng phóng khoáng hơn.

Đừng vòng vo nữa, đã đến lúc cha mẹ cần hướng dẫn hành vi tình dục phù hợp cho lứa tuổi của con - Ảnh 2.

Người lớn hãy nhớ lại mình khi ở lứa tuổi của con

Với những lý do trên có lẽ phần nào chúng ta đã hiểu tại sao học sinh lại có những hành vi biểu hiện sự yêu đương quá mức dẫn đến phản cảm ở môi trường học đường. Hiểu cũng là để chúng ta đồng cảm và bớt lên án các em, bởi lẽ sự lên án, phán xét chỉ kéo xa thêm khoảng cách giữa hai thế hệ và tăng mâu thuẫn giữa học sinh và giáo viên, con cái với cha mẹ.

Hơn nữa, trong giáo dục, việc lên án, cấm cản chỉ tạo ra những "lỗ đen" hút tiến trình phát triển của trẻ giai đoạn thanh thiếu niên mà thôi. Ấy là vì ở tuổi này trẻ có xu hướng "vượt rào", bức phá những cấm đoán, chuẩn mực do người lớn áp đặt.

Nhớ lại một xíu, người lớn chúng ta cũng thấy ngày trước mình cũng vậy thôi. Đi học về, thấy nhà dơ định tâm sẽ quét nhà phụ mẹ, chưa kịp hành động đã nghe mẹ ra lệnh "Quét nhà đi!" là tự khắc không quét hoặc nhây nhưa không muốn quét.

Cuối cùng, trẻ "yêu phản cảm" có lý do từ cách giáo dục của người lớn chúng ta đó chứ. Vì người lớn không chú trọng giáo dục giá trị nên trẻ bị lỗ hổng về mặt này, và chúng đi tìm kiếm những giá trị tiêu cực, lấy hành vi yêu phản cảm để khẳng định bản thân. Vì chúng ta không hoặc ngại "vẽ đường cho hươu chạy" trong chuyện tình yêu nên "hươu chạy rông" và cái kết là đâm đầu vào hốc cây, bờ đá; trầy da, tróc vảy về hành vi, nhân cách. Do chúng ta thiếu quan tâm, sát sao để định hướng cho con chọn bạn, để con rơi vào những nhóm bạn hư nên bị tập nhiễm, bắt chước, yêu cầu thực hiện những hành vi yêu phản cảm.

Đừng vòng vo nữa, đã đến lúc cha mẹ cần hướng dẫn hành vi tình dục phù hợp cho lứa tuổi của con - Ảnh 3.

Năm nguyên tắc yêu trong học đường

Đó là:

Thứ nhất, tình muốn đẹp phải trong sáng. Người lớn cần cho trẻ biết trong tình yêu đôi lứa bắt buộc phải có yếu tố tình dục. Nhưng tình dục phải phù hợp với độ tuổi, giai đoạn phát triển của tình yêu và môi trường xung quanh. Ví dụ với độ tuổi học sinh, hành vi tình dục là ánh mắt trìu mến, cái nắm tay, cái vuốt tóc hoặc ôm, hôn má, hôn trán và có thể hôn môi nếu các "đương sự" đã là học sinh cấp ba. Ở trong lớp đang giờ học thì không nên có những hành vi thân mật vì đó là khoảng thời gian giành cho học tập.

Thứ hai, tình muốn bền phải phát triển. Người lớn nên định hướng cho trẻ biết một tình yêu chân chính là tình yêu tạo ra sự phát triển và hướng đến sự tôn trọng cho cả hai phía. Còn một mối quan hệ chỉ vụ lợi, thỏa mãn những nhu cầu về thể lý hoặc làm bản thân thui chột thì đó nhất quyết không phải tình yêu. Khi ý thức được điều này, tự bản thân trẻ sẽ cố gắng để giúp nhau cùng phát triển vì hơn ai hết chính trẻ là người mong muốn mối quan hệ đang có là một tình yêu chân chính.

Thứ ba, tình yêu là tình cảm giành cho người trưởng thành. Phụ huynh nên nhấn mạnh: "Ồ con của mẹ nay đã lớn rồi…" hoặc "Biết yêu là lớn rồi nha, mà người lớn thì…" để giúp định hướng trẻ dần biết cách quản lý và chịu trách nhiệm về cảm xúc và hành vi của mình, không phải cứ "mình thích thì mình làm thôi" được. Những hành vi xốc nổi, âu yếm phản cảm, lố lăng chỉ giành cho những người chưa trưởng thành, thiếu suy nghĩ.

Thứ tư là thể hiện bản thân thực chất. Giúp con trẻ tìm ra năng lực, sở trường và phát huy chứ không phải chứng tỏ bản thân bằng những giá trị bên ngoài. Đặc biệt, không dùng tình yêu, nhất là các hành vi yêu phản cảm để khẳng định bản thân với bạn bè.

Thứ năm, tình yêu phải gắn và phát triển trong xã hội. Nghĩa là không gian sống, cái sân trường, cái lớp học, cái cầu thang không phải là "của riêng đôi ta" mà còn là của nhiều người khác. Chúng ta yêu trong xã hội nên cần tôn trọng không gian chung cũng như những nguyên tắc, chuẩn mực trong đó chúng ta đang sống, như nội quy trường học, văn hóa truyền thống của người Việt,… Có hài hòa với môi trường xung quanh thì tình yêu của con mới triển nở và thăng hoa.

Năm định hướng cơ bản này sẽ giúp trẻ hạn chế những hành vi yêu phản cảm ở môi trường công cộng, đặc biệt trường học.

Cha mẹ cần trở thành quân sư tình trường cho con

Tuy nhiên giảng giải giáo điều sẽ rất khó thành công. Nên trước tiên mỗi người lớn phải thoát ra khỏi lối suy nghĩ, nếp sống thường có của mình để tránh việc so sánh: "thời ba mẹ thế này… mà bây giờ con thế kia…".

Tiếp theo là đặt mình vào vị trí của con trẻ để hiểu được lối sống và suy nghĩ của con, nhờ đó có thể trở thành người bạn, người "quân sư tình trường" cho con. Khi rào cản về thế hệ tuổi tác không còn thì mọi định hướng mới có lối đi.

Đặc biệt, phụ huynh phải cố gắng hết sức trong khả năng của mình có thể để làm gương cho trẻ trong chuyện tình yêu. Đó là tôn trọng, là chia sẻ, quan tâm, giúp đỡ nhau,… giữa cha mẹ. Nếu không còn đồng hành cùng nhau thì cũng giữ sự tôn trọng về nhau. Đó là những tấm gương, những bài học để trẻ học và đưa vào ứng xử trong chuyện tình cảm của mình.

Chia sẻ