Có 1 ngành học "trào lưu" được du học sinh vô cùng ưu ái, cứ nộp đơn là được nhận nhưng chuyên gia giáo dục cảnh báo điều bất ngờ

* Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả, không thuộc về tòa soạn.

Theo anh Bảo Nguyễn, trong khoảng hơn 2 năm quan sát phong trào du học Việt Nam tại Canada, anh nhận thấy có một điểm đáng chú ý là rất nhiều em sang đây theo học ngành quản lý du lịch, nhà hàng khách sạn tại các College. Tên gọi các ngành này đại khái là Hotel Administration, Hospitality Management hay Restaurant Management. Một số em cũng theo đuổi ngành liên quan là tổ chức sự kiện (Event management) hay tổ chức giải trí (Entertainment management).

Đặc điểm của ngành này tại Canada là đầu vào... dễ ợt, cứ nộp đơn là được nhận. Người ta không cần yêu cầu gì cao về trình độ văn hoá. Chỉ lớp 12 là đủ, thậm chí College cũng không quan tâm tới bảng điểm của các em. Đây là một ngành hái ra tiền cho các College từ sinh viên nước ngoài nên các khoá học mở quanh năm, không ngừng.

"Nếu như các em theo học ngày du lịch, khách sạn để rồi về Việt Nam làm thì nó phù hợp với mục đích du học. Còn bằng như học để mong tìm việc làm tại Canada, hay xa hơn, là phấn đấu định cư thì cần nắm được những nhân tố ảnh hưởng tới ngành du lịch và nhà hàng khách sạn hiện thời tại Canada".

1. Điều kiện khí hậu

Canada là đất nước mùa đông tuyết phủ và lạnh giá 7 tháng trời. Trong thời gian này mọi thứ sinh hoạt xã hội đều bị đình trệ. Trong mùa đông, có khoảng thời gian 2 tuần lễ cuối tháng 12 người ta mới mua sắm, ăn uống, đi chơi tiêu tiền. 

Còn từ tháng 10 tới tháng 5 năm sau, các dịch vụ ăn chơi, giải trí, nhà hàng khách sạn đều vô cùng ế. Người ta phải đợi tới khi trời ấm lại từ tháng 5 tới tháng 9 sang năm thì đời sống mới khởi sắc. Bởi vì khí hậu khắc nghiệt như vậy cho nên ngành du lịch, giải trí rất ư là nghèo nàn. Nó chỉ tập trung vào một số những tụ điểm lớn, tại những đô thị lớn vào mùa hè.

2. Tập tục

Canada chưa bao giờ là xứ sở để ăn chơi hưởng thụ. Người dân đi làm xong rồi về thẳng nhà, không la cà hàng quán, ăn uống, nhậu nhẹt. Những tiệm ăn, quán hàng, thậm chí cả shopping mall từ 9 giờ sáng tới 6 giờ chiều là vắng. Chỉ những khu trung tâm thành phố, những thương xá (mall) trung tâm, cao ốc văn phòng là có khách. Dịch vụ giải trí, nhà hàng chỉ kiếm khá tiền vào tối thứ 6, tối thứ 7 và ngày Chủ Nhật.

Ở đô thị sầm uất như Toronto cứ 9 giờ tối là đường phố vắng tanh, nhà nhà cửa đóng then cài. Chỉ có vào mùa hè, ở vài khu ăn chơi giải trí ở trung tâm thành phố là có người qua lại. Vào quán ăn thấy chỉ có bàn mình và anh bồi chờ đóng cửa đi ngủ. Đó cũng là tình hình chung ở đa phần các thành phố, đô thị cỡ trung và nhỏ.

3. Điều kiện địa lý và giá thành du lịch

Diện tích Canada lớn hơn 30 lần Việt Nam, thế nhưng cả nước Canada cũng không được 1/4 số resorts, khu du lịch quy mô như ở Việt Nam. Các công ty Canada có mở resorts thì họ tập trung đầu tư ở các nước Nam Mỹ như Cuba, Dominican Republic, Mexico, Jamaica.... Đó mới chính là những nơi mà người dân Canada tới du lịch chứ không phải trong nội địa nước mình.

Phong cảnh đất nước Canada thì cũng hùng vĩ lắm, nhưng nói cho cùng cũng chỉ núi, non, cây, không khí và ... tuyết! Công thức muôn đời của du lịch là 3 chữ S: SUN (Ánh nắng); SAND (Bãi cát); SEA (Biển). Những thứ này thì Canada lại thiếu thốn trầm trọng. Canda lại ở vị trí tận cùng của Bắc Mỹ, trên nữa là Bắc Cực. Nếu du lịch Châu Mỹ thì thiếu gì các đất nước ấm hơn, đẹp hơn, sôi động, trẻ trung hơn như Mexico; Brazil; Argentina; Bahama... Tại sao phải đi Canada?

Kế tới là giá thành du lịch. Chỉ cần 800 USD$ (khoảng 18 triệu đồng) là người Canada được trọn gói nguyên tuần lễ chi phí bay sang Nam Mỹ, ở resorts, ăn uống thoả thích buffet bất kỳ lúc nào. Được tắm biển, sưởi nắng ấm áp, có kẻ hầu người hạ.

Trong khi đó bên Canada thì nội khách sạn không cũng 120$/đêm (Khoảng 2,5 triệu đồng). Ăn uống vé máy bay là chuyện khác. Giá thành kiểu đó thì du lịch Canada cạnh trạnh với ai?  Đó là chưa nói tới một cường quốc du lịch sát ngay bên là Mỹ. Qua Las Vegas, New York, thăm Disney Land... còn rẻ và thú vị hơn nhiều thì đi trong nước Canada làm chi?

Vì thế cho nên rất nhiều người dân Canada chẳng hề du lịch tới những tỉnh bang lân cận bao giờ mặc dù đi ngoại quốc rất nhiều. Ở Canada bay từ tỉnh này sang tỉnh khác sợ còn lâu hơn mà mắc hơn bay qua Mỹ hay mấy nước Mỹ La Tinh.

4. Sự phát triển của khoa học

Trên thế giới, từ trước năm 2000 người ta đã ngồi nhà mua tour online du lịch đi khắp thế giới. Thời buổi này còn bao nhiêu người ra đại lý du lịch mua vé máy bay? Ngồi trước máy tính, gõ vài cái thì đã dò ra giá rẻ nhất, nhìn tường tận lịch trình bay, chọn luôn số ghế, thấy luôn khách sạn, căn phòng mình ở, nhà hàng, bãi biển, khu vui chơi...

Kỹ nghệ du lịch đã tới mức mua tận gốc, bán tận ngọn, hạn chế tối đa các nhân vật trung gian ở giữa. Những công ty du lịch, nhân viên du lịch tại địa phương đã bị những hãng du lịch net khổng lồ nuốt trọn. Kỹ thuật tân tiến của internet đã dần dần loại bỏ nhu cầu nhân lực, gạt đi những khâu trung gian.

Bây giờ điện thoại cầm tay với kỹ thuật GPS còn vượt thêm một bậc nữa. Google trở thành như 1 thứ định vị, một hướng dẫn viên xuất sắc hoàn toàn miễn phí. Google có thể nói cho khách biết rõ ràng chỗ nào ăn ngon, giá cả bao nhiêu, chỗ nào mướn xe chạy, chỗ này đón xe bus, xe lửa... 

Thời nay, người ta đâu cần thuê mướn nhiều nhân viên phục vụ du lịch nữa. Bây giờ, các công ty trung gian trên internet đã cho phép bất kỳ ai cũng trở thành taxi được, bất kỳ căn nhà nào cũng có thể trở thành khách sạn.

Phòng ốc rộng hơn, giá cả rẻ hơn, địa điểm thuận lợi hơn và nguồn cung cấp hầu như là vô hạn. Thế thì khách sạn với bộ máy nhân sự điều hành cồng kềnh làm sao cạnh tranh nổi? 

5. Thực tế nghề nghiệp

Dù là khách sạn gì, do bất kỳ ai làm chủ thì người ta cũng phải thuê người bản xứ làm công việc đại diện mặt mũi. Do đó là nguyên tắc căn bản và đơn giản nhất. Những tour guide (hướng dẫn viên du lịch) ở các thắng cảnh Canada thường là những em khoảng 18-20 tuổi. Họ được mướn làm part-time (bán thời gian) vào mùa hè. Những em này sinh trưởng ở địa phương, thông thạo đời sống mà chẳng cần học ngành du lịch một ngày nào.

Một tấm bằng tốt nghiệp nhà hàng khách sạn của một em Việt Nam mới sang sẽ chẳng có một phân lượng nào hết nếu như em đó chưa từng đi làm nghề này tại Canada. Nếu muốn có việc làm thì các em phải thuyết phục nổi ông chủ rằng mình giỏi, xứng đáng hơn một người Canada bản xứ.

Tương tự như vậy, không ai mướn một em trẻ mới ra trường làm quản lý nhà hàng. Quản lý nhà hàng tức là ông chủ nhà hàng hoặc con cháu của ông này. Quản lý nhà bếp tức là ông bếp trưởng đã có mười mấy năm kinh nghiệm trong nghề và có đệ tử dưới tay.

Nhà hàng Tây, Tàu, Việt Nam gì cũng gọi là restaurant hết. Nhưng mà ở trong đó, sự tổ chức rất khác biệt. Vào đó làm 1 thời gian, các em sẽ thấy rằng 99% các ông bà chủ hay quản lý không cần học quản trị nhà hàng, kinh doanh khách sạn. Đa phần họ học bằng chính kinh nghiệm phấn đấu từ dưới thấp nhất mà đi lên. Đó là thực chất của ngành này chứ không phải là một hai năm College.

Tại Canada này, người ta không tuyển người dựa trên bằng cấp mà dựa trên năng lực và kinh nghiệm. Trên tấm resume (một bản tóm tắt về trình độ chuyên môn, những kỹ năng và phẩm chất trong công việc), chỉ có 2 hàng để liệt kê một tấm bằng và tên cái trường là hết. Thế nhưng số hàng kẻ để liệt kê các công việc đã làm qua, kinh nghiệm thì không giới hạn. Nếu muốn có được việc làm, thì phải giỏi chuyên môn và đầy đủ năng lực cạnh tranh hơn được dân Canada.

Nếu các em du học, cầm tấm bằng 2 năm đi xin việc vào những vị trí như bồi, dọn phòng... thì các em đi học làm gì nữa? Mấy công việc đó thậm chí lớp 9 xin việc cũng còn được mà. Mấy người làm việc đó họ đâu tốn mấy chục ngàn dollars bỏ ra du học đâu?

Khi mà đầu tư một khoản tiền khổng lồ của cha mẹ và thời gian 2 năm của mình thì mỗi sinh viên nên cân nhắc cho kỹ chương trình mình theo học tại Canada này. Đừng chạy theo trào lưu mà phải biết SUY NGHĨ ĐỘC LẬP.

Du học, thì ai cũng phải có khả năng tối thiểu để đọc hiểu tiếng Anh. Khả năng đó, không phải thể hiện bằng cái điểm IELTS đâu mà nó chính là khả năng tự tìm kiếm, tự đọc hiểu các thông tin chính xác về ngành học, về việc làm, về đời sống Canada. Những thông tin đó nó rất là cặn kẽ, chi tiết và hoàn toàn miễn phí online.