Nuôi dạy con là một hành trình dài nhiều khó khăn và thách thức vì không phải cha mẹ nào cũng có đủ kinh nghiệm, kiến thức và thời gian để cập nhật về cách chăm sóc và nuôi dạy trẻ hiệu quả.

Bên cạnh những câu hỏi về các loại bệnh liên quan đến lĩnh vực của mình, tôi còn nhận được các thắc mắc về mọi khía cạnh trong cuộc sống của một đứa trẻ. Các bậc cha mẹ thường có những câu hỏi tập trung chủ yếu nhất vào một số vấn đề sau:

• Phân của con tôi như thế này có sao không (kèm theo hình ảnh)? (Trả lời: nếu phân của bé không có màu đỏ, đen hoặc trắng biểu hiện của xuất huyết hay bệnh gan, thì hoàn toàn bình thường).

• Khi nào con tôi bắt đầu ngủ tròn đêm - và làm thế nào tôi có thể rèn cho bé thói quen đó sớm hơn? (Trả lời: Tôi không biết nhưng điều đó chắc chắn sẽ xảy ra. Để rèn thói quen cho bé sớm hơn cần rất nhiều sự kiên trì, nhẫn nại và thậm chí bạn còn có ít thời gian ngủ hơn cả hiện tại).

• Con tôi ăn như vậy có đủ? (Trả lời: Gần như luôn đủ với bé, mặc dù những gì bé đang ăn hoặc uống không phải lúc nào cũng đủ dinh dưỡng).

• Những nốt mẩn này là gì vậy? (Trả lời: Bình thường thôi, không có gì phải lo lắng đâu).


Tôi nhận được nhiều câu hỏi về các loại thực phẩm đặc biệt, sản phẩm may mặc, dạy trẻ ngồi bô, cho trẻ đi học, trẻ cáu kỉnh ăn vạ, xe đẩy cho trẻ, kem đánh răng, nước, kem chống nắng, thuốc xịt côn trùng, những giấc ngủ ngắn...

Đôi khi tôi cảm giác như câu trả lời của mình phần nhiều dựa vào cảm quan chung, kinh nghiệm nuôi dạy con của tôi hay những gì tôi đọc trên báo chí hơn là dựa trên những gì tôi học được trong trường y.

Dĩ nhiên tôi hoàn toàn hiểu được cha mẹ nào cũng muốn đảm bảo rằng mình đang nuôi dạy con đúng cách. Đặc biệt trong những năm đầu, khi bạn phải chịu trách nhiệm hoàn toàn đối với sự phát triển của trẻ thì áp lực là rất lớn. Tôi vẫn nhớ những thắc mắc liên quan đến giai đoạn trẻ đến tuổi đi học và lớn hơn, các bậc cha mẹ bắt đầu than phiền nhiều hơn là đưa ra các câu hỏi và không phải lúc nào cũng muốn nghe lời khuyên.

(Ví dụ như: Nếu bạn muốn con ăn tốt hơn, đừng mua những thực phẩm không lành mạnh. Có lẽ bạn cần lập ra một kế hoạch trao đổi thông tin hàng ngày với nhà trường để giải quyết hành vi của con và có hình thức thưởng phạt ở nhà cho những gì trẻ làm. Trẻ ở tuổi vị thành niên muốn sự riêng tư và độc lập, đó là điều rất bình thường).

Tôi đã theo dõi sự phát triển của hàng trăm đứa trẻ. Tôi đã theo dõi tính cách và hoàn cảnh gia đình của chúng và nhìn thấy nhiều trẻ được sinh ra và lớn lên tự do không có sự dạy bảo, kiểm soát. Tôi không nói rằng mình biết mọi thứ về phương pháp nuôi dạy trẻ phát triển khỏe mạnh, hạnh phúc và thành công. Nhưng sau gần 25 năm vừa làm bác sĩ nhi vừa làm cha mẹ, tôi biết nhiều hơn một chút về những gì có thể tạo ra sự khác biệt.

Tôi nghĩ rằng tôi chỉ có thể cho các bậc cha mẹ những lời khuyên dù họ có thích hay không. Và trừ khi người ta thật sự quan tâm, tôi không biết rằng họ có thực sự lắng nghe hay không.

Dưới đây là những câu hỏi tôi ước gì các bậc cha mẹ sẽ hỏi tôi, những câu hỏi có thể thực sự tạo ra sự khác biệt trong việc nuôi dạy con cái.

1. Làm thế nào tôi có thể đảm bảo rằng con tôi đang có chế độ ăn uống và luyện tập đủ sức khỏe?
 
Tôi buộc phải đề cập đến câu hỏi này. Có lúc tôi cảm thấy thất vọng khi không đủ khả năng thuyết phục mọi người lắng nghe lời khuyên của mình. Rất hiếm trẻ được ăn 5 khẩu phần trái cây và rau quả hoặc tập thể dục 1 giờ mỗi ngày. Thay vào đó, chúng ít được vận động, ăn nhiều đồ ăn vặt, đồ ăn nhanh và các đồ uống nhiều đường.

Tôi biết không dễ để khiến con ăn các món rau xanh hay tắt Ipad và chơi các trò vận động, nhưng việc đó hoàn toàn có thể làm được. Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên là cách tốt nhất để đảm bảo sức khỏe của con cho hiện tại và sau này.

2. Làm thế nào tôi có thể nuôi con và để con cảm thấy được yêu thương?

Hãy nói "Mẹ/cha yêu con" là cách khởi đầu tốt nhất. Nhưng hơn thế nữa, nuôi nấng, giáo dục là chìa khóa quan trọng nhất, không chỉ bằng cách mang lại cho con niềm hạnh phúc, mà còn xây dựng các kết nối tư duy quan trọng để tạo dựng thành công trong tương lai.


3. Làm thế nào tôi có thể chơi với con và đảm bảo rằng con có đủ thời gian chơi và nghỉ ngơi?
 
Tôi chưa từng nhận được câu hỏi như thế này. Tin tôi đi, không phải cha mẹ cứ dành thời gian chơi với con nghĩa là con đã có đủ thời gian chơi và nghỉ ngơi. Trẻ được xem các trò chơi game trên tivi, máy tính, ipad… nhưng hầu hết đều không được chơi các trò vận động nghịch ngợm sáng tạo trong khi những trò chơi ấy rất tốt cho sự phát triển thể chất, tinh thần và xây dựng các mối quan hệ lành mạnh.


4. Làm thế nào tôi có thể dạy cho con về phép lịch sự, sự tôn trọng và tử tế?

Tôi nhận được một số câu hỏi về dạy trẻ cách cư xử nhưng hầu hết trong số đó là về việc làm sao để con giữ yên lặng và làm theo những gì được yêu cầu. Cả hai điều ấy đều tốt nhưng thực tế càng có nhiều cơ hội hơn học cách giao tiếp, ứng xử sẽ giúp chúng phát triển các kỹ năng cá nhân cần thiết để thích nghi với xã hội phức tạp, thành công ở trường và nơi làm việc, có mối quan hệ lành mạnh và thậm chí có thể làm cho thế giới tốt hơn (điều đó không phải rất tuyệt vời sao).

5. Làm thế nào tôi có thể giúp con tôi thích học tập và khám phá thế giới xung quanh mình?

Bạn có thể cùng con làm những việc đơn giản như: đến thư viện hoặc đi thăm viện bảo tàng… Đó là phương pháp hiệu quả để khuyến khích sự tò mò bản năng của trẻ và giúp chúng thấy rằng thế giới rất rộng lớn và hấp dẫn. Có rất nhiều cách để khơi dậy sự tò mò và sở thích khám phá cuộc sống. Tôi thậm chí có thể nói hàng giờ về nó.


6. Làm thế nào tôi có thể hỗ trợ và động viên con đúng cách?
 
Không chỉ bằng cách nói con rất tuyệt vời, mặc dù cha mẹ cũng nên thỉnh thoảng khen ngợi như thế để động viên con. Có những cách cụ thể để khen ngợi, khích lệ con như chỉ ra cho con thấy điểm mạnh và điểm yếu của mình và biết được khi nào cần tạo sức ép, khi nào không, khi nào cần ủng hộ và tìm kiếm sự ủng hộ.

Để làm được như vậy rất khó và hầu hết các bậc cha mẹ, trong đó có cả tôi thường làm rối tung mọi thứ lên. Tuy nhiên hỗ trợ, động viên con là việc rất quan trọng và tôi rất muốn giúp đỡ các bậc cha mẹ tìm ra phương pháp hiệu quả cho riêng mình.

Tất cả những điều trên đều rất quan trọng góp phần tạo nên sức khỏe, sự kiên cường, hạnh phúc và mang lại cho trẻ những gì chúng cần để trở thành những người độc lập, tự chủ, có ích, nhân ái. Đó là công việc chính của các bậc phụ huynh với vai trò làm cha mẹ.

Đó cũng là lý do tại sao tôi mong muốn có nhiều phụ huynh sẽ hỏi những câu hỏi này. Các bạn không nhất thiết phải hỏi bác sĩ mà có thể hỏi các giáo viên, các chuyên gia tư vấn sức khỏe hoặc các thành viên khác trong gia đình, bạn bè. Họ đều có thể cho câu trả lời hữu ích, chỉ cần bạn hỏi và mong muốn được nghe câu trả lời.