Anh Thuận có con trai học lớp 5 tại trường Lê Văn Sĩ TP HCM cho biết, vì không có nhiều thời gian để ý đến tất cả các môn học, khi nghe con hỏi anh "tá hỏa". Vội lật sách theo lời con, anh mới biết những cụm từ đó nằm ngay trong những bài đầu tiên sách Khoa học như bài: "Sinh sản", Phân biệt giới tính "nam hay nữ" hay "Cơ thể chúng ta hình thành như thế nào?".

Trong những bài học này có nhiều thuật ngữ và câu hỏi mà theo anh Thuận là quá khó đối với học sinh lớp 5 như: "Khi một em bé mới sinh, dựa vào cơ quan nào của cơ thể để biết đó là bé trai hay bé gái?" hoặc "Đến một độ tuổi nhất định, cơ quan sinh dục mới phát triển... Nam thường có râu, cơ quan sinh dục nam tạo ra tinh trùng; Nữ có kinh nguyệt, cơ quan sinh dục nữ tạo ra trứng".

Đặc biệt, trong bài 4 sách Khoa học có ghi: "Quá trình tinh trùng kết hợp với trứng được gọi là sự thụ tinh. Trứng đã được thụ tinh gọi là hợp tử". Kèm theo những bài học này là hình ảnh minh họa quá trình thụ tinh. Nhìn sang trang kế bên anh Thuận còn thấy có hình ảnh các bào thai và câu hỏi yêu cầu các em phân biệt đâu là bào thai 5 tuần, 8 tuần, 3 tháng, khoảng 9 tháng. "Thực sự nhìn mấy hình này tôi cũng chịu không biết trả lời với con thế nào, mới lớp 5 mà phải học những cái này làm sao các cháu nó hiểu được", anh Thuận nói.

Không chỉ thế bài học "Cần làm gì để cả mẹ và em bé đều khỏe?" còn có những câu hỏi như: Phụ nữ có thai nên và không nên làm gì? tại sao?

Chị Oanh có con học lớp 5 trường Hoàng Văn Thụ, quận Gò Vấp cũng lúng túng khi giải thích cho con những câu hỏi trong sách. "Đã hai đứa con rồi nhưng hỏi những kiến thức đó nhiều khi tôi cũng không biết nói sao", chị Oanh tâm sự.

Hình mô tả quá trình thụ tinh và nhận biết bào thai trong sách Khoa học lớp 5. Ảnh: Hải Duyên.

Cô Nguyễn Thị Vân hiệu trưởng trường tiểu học Lê Văn Sỹ TP HCM cho biết, những kiến thức này đã được cải cách và đưa vào giảng dạy cách đây hai năm và cũng nhận được nhiều phản ánh của giáo viên đứng lớp về những khó khăn khi giảng cho các em môn học này, đặc biệt là những thầy giáo trẻ.

"Nhiều cô ngại không biết giải thích với các em như thế nào, nhưng đó là chương trình của Bộ thì cũng phải dạy", cô Vân nói.

Cô Vân cho biết thêm, khi triển khai giảng dạy những bài học này các giáo viên đều phải thông báo trước để các em về nhà chuẩn bị tự tìm hiểu thông tin qua mạng, sách báo hay hỏi bố mẹ. Bước sang năm thứ 3 học chương trình này các em cũng có phần nhận biết rõ hơn về giới, bớt bỡ ngỡ hơn so với năm đầu tiên, nhưng cũng có những em hiểu đúng có những em hiểu sai. Nhưng chủ yếu các em chỉ biết những từ như "tinh tùng", "hợp tử" về mặt thuật ngữ mà không thể hiểu được bản chất vấn đề.

Thầy Mai Văn Huynh, trưởng khối lớp 5 trường tiểu học Hoàng Văn Thụ, quận Gò Vấp chia sẻ, khi giảng những bài này thầy cũng rất ngại, nhất là đối với các em nữ. Thầy chỉ giảng qua về lý thuyết còn để các em về nhà tự trao đổi với bố mẹ, anh chị trong gia đình. Từ cảm giác đụng chạm đến những vấn đề về giới tính nên trong lớp các em có phản ứng như "bật cười", "đỏ mặt", có em thì phản ứng gay gắt kiểu "trời ơi ghê quá".

Theo thầy Huỳnh, việc giáo dục giới tính cho các em cũng rất cần thiết nhưng so với độ tuổi lớp 5 là hơi sớm vì các em còn quá non nớt. Dường như các em không hiểu thế nào là "tinh trùng", "phôi", "hợp tử"..." Không thể không dạy cho các em những kiến thức này, nhưng nên có sự điều chỉnh để sao cho ngôn ngữ trong sách giáo khoa đơn giản hơn, có như vậy các em mới dễ hiểu mà thầy cô cũng cảm thấy tự tin hơn khi giảng dạy", thầy Huỳnh nêu.

Ông Bùi Hữu Phước chuyên viên bộ môn Khoa học tại một Phòng GD tại TP HCM cho biết những nhà soạn sách đã nghiên cứu mạnh dạn đưa chương trình này vào giảng dạy cũng là vì quyền lợi của học sinh, bước đầu giúp các em nhận biết về giới, sức khỏe và con người. "Do quan niệm của người Việt Nam có tâm lý ngại đề cập đến những vấn đề tế nhị, nên khi mới đưa vào giảng dạy phụ huynh, học sinh và cả giáo viên chưa thực sự bắt nhịp được với những kiến thức tiên tiến này", ông Phước nói.

Theo ông Phước thì đây là những kiến thức hoàn toàn về mặt khoa học, cần cho các em hiểu biết những kiến thức sơ đẳng nhất. Nếu giáo viên đứng ở góc độ khoa học để giảng dạy thì hoàn toàn không có vấn đề gì phải e ngại, giáo viên có thể giới thiệu đến trẻ một cách đơn giản và dừng ở mức độ cần thiết so với mục tiêu bài giảng mà không nhất thiết phải đi sâu vào bản chất.

Tuy nhiên, ông Phước cũng cho rằng do các nhà soạn sách đã hơi áp đặt cách hiểu của người lớn vào tư duy của các em, đồng thời vì đảm bảo tính lôgic trong chương trình giáo dục nên đã đưa vào những kiến thức khá nặng so với các em lớp 5, chẳng hạn như bài "Cần làm gì để cả mẹ và em bé đều khỏe?".