Bác sĩ khuyến cáo: Bị sốt xuất huyết vẫn có thể mắc lại và sai lầm khiến bệnh trầm trọng, đe dọa tính mạng

Hiện nay do diễn biến thất thường của thời tiết nên dịch bệnh sốt xuất huyết Dengue đang có chiều hướng gia tăng. Để hiểu hơn về bệnh sốt xuất huyết Dengue nguy hiểm như thế nào đối với những bệnh nhân mắc bệnh lý nền (đang mắc sẵn những bệnh như béo phì, suy gan, tim mạch, cao huyết áp...), chúng tôi có cuộc trao đổi với ThS.BS Phạm Bá Hiền (Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Đống Đa, Phó Chủ nhiệm chuyên khoa đầu ngành Truyền nhiễm Hà Nội).

Hiện nay do diễn biến thất thường của thời tiết nên dịch bệnh sốt xuất huyết Dengue đang có chiều hướng gia tăng.

Thưa bác sĩ, hiện nay dịch bệnh sốt xuất huyết diễn biến phức tạp, nhiều người dân cho rằng mắc bệnh rồi không thể mắc lại. Vậy điều này có đúng không?

ThS.BS Phạm Bá Hiền: Bệnh sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm gây dịch do muỗi Aedes aegypti trung gian truyền bệnh. Hiện nay, tình hình diễn biến sốt xuất huyết Dengue rất phức tạp, người dân không nên chủ quan tự điều trị, bởi những người mắc bệnh rồi vẫn có thể mắc lại. Bởi virus Dengue gây bệnh sốt xuất huyết có tổng cộng 4 tuýp khác nhau là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4.  Khi nhiễm các tuýp virus Dengue khác thì vẫn có thế mắc lại.

Trong trường hợp mắc lại lần 2 thì nhiều nguy cơ có thể mắc những thể bệnh nặng do đã miễn dịch của bệnh nhân đã có những phản ứng một phần của tuýp Dengue trước đó. Tại Hà Nội cho đến thời điểm này đang xuất hiện 3 tuýp dengue DEN-1, DEN-2, DEN-4. Sự xuất hiện của nhiều tuýp dengue trong cùng thời gian như vậy sẽ càng làm tăng nguy cơ phát triển dịch sốt xuất huyết Dengue, nhiều người mắc bệnh có thể nặng hơn.

ThS.BS Phạm Bá Hiền Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Đống Đa nói về sốt xuất huyết Dengue (Ảnh: MT)

Nhiều người có suy nghĩ cứ bị sốt là truyền dịch. Vậy với sốt xuất huyết Dengue, tự ý truyền dịch nguy hiểm như thế nào đối với người bệnh thưa bác sĩ?

ThS.BS Phạm Bá Hiền: Hiện nay, một sai lầm phổ biến là hầu hết người bệnh bị sốt đã tự truyền dịch tại nhà hoặc đến truyền dịch ở phòng khám tư, chỉ khi thấy bệnh không đỡ mà tiến triển nặng hơn mới đi viện.

Về nguyên lý, bệnh sốt xuất huyết Dengue thường kéo dài 2-7 ngày và chia làm 3 giai đoạn. Ở giai đoạn đầu 1-3 ngày đầu, thì bệnh nhân có biểu hiện sốt cao, người mệt mỏi, đau mỏi cơ khớp, buồn nôn, nổi ban, một số trường hợp đi ngoài phân lỏng nếu truyền dịch sẽ rất dễ bị sốc, lên cơn co giật.

Giai đoạn hai, từ ngày thứ 4-7, là giai đoạn tăng thấm rất nguy hiểm, nếu quá 3 ngày bệnh nhân chưa hết sốt cần đến ngay cơ sở y tế để có chỉ định điều trị phù hợp. Vì giai đoạn này nệu tự ý truyền dịch nguy cơ bệnh nhân rất dễ bị thoát dịch qua màng bụng, chảy máu, phụ nữ rong kinh kéo dài, tiểu cầu giảm. Việc tự truyền không đúng loại dịch cần bù và dịch phù hợp sẽ làm cho bệnh nhân nặng hơn. Vì vậy, truyền dịch giai đoạn này cần phải theo chỉ định và được bác sĩ theo dõi chặt chẽ.

Giai đoạn cuối là phục hồi từ ngày thứ 8 trở đi bệnh nhân hết sốt, hạ nhiệt độ các triệu chứng giảm dần, sẽ diễn ra quá trình tái hấp thu dịch, nếu truyền dịch trong giai đoạn này sẽ dẫn tới thừa dịch, gây biến chứng phù phổi, suy tim…

Do đó, nếu không hiểu cơ chế như vậy, truyền dịch không theo đúng chỉ định của bác sĩ, người truyền dịch không có đủ kiến thức sẽ dễ dẫn đến những biến chứng khôn lường.

Trong giai đoạn này người bệnh cần bù nước Oresol, uống các loại nước trái cây như cam, canh. Nếu bệnh nhân uống các loại nước này bị nôn ra đến các cơ sở y tế. Đối với trẻ nhỏ bị sốt xuất huyết mà tự ý truyền dịch nguy hiểm như người lớn và đôi khi còn có những diễn biến nặng hơn do trẻ nhỏ có sức đề kháng kém hơn.

Bệnh nhân SXH đang được chăm sóc và điều trị tại BVĐK Đống Đa. (Ảnh: MT)

Không chỉ có truyền dịch, mà người dân hiện nay cũng tự ý dùng các loại thuốc hạ sốt trong điều trị sốt xuất huyết Dengue, điều này bác sĩ đánh giá như thế nào?

ThS.BS Phạm Bá Hiền: Nhiều người khi bị sốt xuất huyết Dengue tự ý dùng thuốc, mà đặc điểm sốt xuất huyết Dengue là sốt đột ngột, sốt cao liên tục nên người dân thường hay uống tăng liều lên để hạ sốt. Đây điều cực kỳ nguy hiểm, bởi hạ sốt quá liều sẽ gây nên tổn thương gan. Trong khi đó, sốt xuất huyết Dengue là do virus, ảnh hưởng tới gan, nếu dùng thêm những thuốc hạ sốt quá quy định cho phép tăng ngộ độc cho gan. Đồng thời có những thuốc hạ sốt có tác dụng giảm độ ngưng tập tiểu cầu dẫn đến tăng nguy cơ sốt xuất huyết của bệnh nhân, có những loại thuốc hạ sốt sẽ không phù hợp cho việc điều trị các bệnh sốt xuất huyết Dengue, để an toàn chúng ta nên dùng thuộc hạ sốt Paracetamol đúng liều lượng.

Đồng thời người bệnh nếu bị sốt trên 38 độ C, lau người với nước ấm toàn thân, lau ở hai bên nách, bẹn cho mao mạch giãn ra và tỏa ra bên ngoài.

Hiện nay có những người bệnh mắc sốt xuất huyết Dengue có nền tảng mắc tăng huyết áp hay các, đái tháo đường, các bệnh mãn tính mức độ nguy hiểm như thế nào thưa bác sĩ?

ThS.BS Phạm Bá Hiền: Sự nguy hiểm của căn bệnh sốt xuất huyết Dengue ở chỗ bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vắc xin phòng bệnh, mà chủ yếu điều trị triệu chứng và tùy thuộc đáp ứng cơ thể bệnh nhân nên rất phức tạp. 

Đặc biệt với những bệnh nhân có những bệnh lý nền kèm theo như bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, những bệnh nhân suy gan, suy thận, béo phì, người cao tuổi, trẻ em, các bệnh mãn tính, xơ gan, lại càng cần chú ý ở trong giai đoạn này. Những người có nền tảng các bệnh trên sống ở những vùng có dịch càng cần đến ngay các cơ sở y tế kịp thời. Vì ở những bệnh nhân có bệnh lý nền sẵn thì từ những ngày thứ tư trở đi của những bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue theo cơ chế bệnh sinh sẽ gây nên tình trạng tăng tính thấu tình mạch, gây thoát mạch giảm tiểu cầu, dễ dẫn đến sốt xuất huyết. 

Bệnh nhân suy gan, suy thận kém thì yếu tố đông máu kém cộng thêm cả tiểu cầu giảm thì nguy cơ sốt xuất huyết càng nguy hiểm, đặc biệt trường hợp nặng, đa số dẫn đến sốt xuất huyết nội tạng, sốt xuất huyết não sẽ đến rất khó điều trị và nguy hiểm đến tính mạng cho chính người bệnh.

Dạng sốt xuất huyết Dengue bên ngoài thời gian bị sốt cũng kéo dài hơn, khoảng 11 - 12 ngày.

Để người dân phân biệt sốt xuất huyết Dengue với các loại sốt vi rút, bác sĩ hãy chỉ ra những dấu hiệu cơ bản, đăch trưng của sốt xuất huyết Dengue?

ThS.BS Phạm Bá Hiền: Ở người lớn, sốt xuất huyết Dengue có các dấu hiệu biểu hiện ra bên ngoài và không biểu hiện ra bên ngoài (thường gặp nhất là xuất huyết tiêu hóa và xuất huyết não). Sốt xuất huyết tiêu hóa (trong ruột) ở người lớn có biểu hiện ban đầu rất bình thường, chỉ sốt, ít ho, không sổ mũi, không nổi ban. Sau 1 hoặc 2 ngày, bệnh nhân sẽ đi tiểu ra máu .

Dạng sốt xuất huyết Dengue bên ngoài thời gian bị sốt cũng kéo dài hơn, khoảng 11 - 12 ngày, thậm chí dài hơn (ở trẻ em chỉ 7 ngày). Làm lộ trên mặt da những chấm nhỏ màu đỏ, đốm đỏ hay vết bầm. Phân biệt với vết muỗi cắn bằng cách căng da chung quanh chấm đỏ, nếu chúng vẫn còn là do xuất huyết, ngược lại, nếu biến mất thì đó là vết muỗi cắn.

Xin chân thành cảm ơn bác sĩ!