Những món ngon chỉ có vào mùa lúa chín

Châu chấu dễ làm dễ ăn. Đầu tiên phải dội nước sôi cho châu chấu rụng hết cánh, vặt đi những râu dài, bắp càng cứng, bỏ ruột. Có nhà bỏ đầu châu chấu, có nhà để nguyên con. Rắc muối, xóc đều và rửa sạch bằng nước, để ráo. Cho dầu ăn vào chảo, đun cho nóng già rồi đổ châu chấu vào, đảo đều tay cho đến khi thân châu chấu chuyển sang màu nâu là được. Muốn món châu chấu thơm ngon, đừng quên cho chút nước dưa muối vào chảo khi đang rang. Nước dưa muối quyện với châu chấu, vừa thơm vừa đậm đà. Rang đến khi cạn nước thì nhấc ra, thêm chút lá chanh thái chỉ, vậy là đã có món ăn cho bữa cơm gia đình.

Không phải ai cũng ăn được châu chấu nhưng khi đã ăn rồi lại thích và mong ngóng đến ngày lúa chín để có một đĩa châu chấu rang béo ngậy, thơm lừng, vàng ruộm. Ăn châu chấu để tận hưởng cái hương vị dân dã của thiên nhiên và nhớ lại những khoảnh khắc tuổi thơ khi còn rủ nhau đi bắt châu chấu, cào cào.

Nhìn con rươi ngọ nguậy trong chậu, ai mà dám nghĩ mấy cho giống “giun” này lại có thể làm nên món ngon trứ danh được người dân Bắc mê mẩn. Quanh năm chỉ có một mùa rươi, cũng là vào mùa quýt, một món không thể thiếu khi làm rươi. Mùa rươi sinh sản vào cuối tháng 9 đầu tháng 10 âm lịch (tháng Chín đôi mươi, tháng Mười mùng 5). Rươi còn khỏe có màu xanh nhạt. Rươi chưa chết, mùi không tanh lắm, nhưng khi làm thì có mùi tanh khó chịu, bởi thế, vỏ quýt chính là khắc phục cho mùi rươi.

Nguyên liệu làm chả rươi bao gồm rươi, thịt lợn xay nhuyễn, trứng gà, vỏ quýt, hành hoa, thì là, một chút ớt tươi giã nhỏ chủ yếu lấy mùi chứ không để quá cay. Gia vị khi ăn có hạt tiêu bột, nước mắm pha chanh, ớt. Rươi làm chả rươi, nem rươi, ăn chơi chứ không kèm với bún hay gì khác. Rươi vừa rán, béo ngậy, thơm mùi thì là, đắng đắng vỏ quýt, cay nhẹ, tuyệt ngon. Là món ăn hải hạng của những ngày cuối thu xứ Bắc.

Rươi bán quanh năm, là rươi để tủ lạnh, trữ dùng dần nên không ngon. Mùa rươi chỉ kéo dài hai, ba tuần rồi hết. Bởi thế, tranh thủ vào mùa, mọi người lại rủ nhau đi ăn rươi tươi ngon. Nhanh chân đi ăn, kẻo hết mùa lại phải đợi đến sang năm. Mùa rươi đến rồi, đi ăn thôi! Ở Ô Quan Chưởng hay các chợ giờ đều đang có bán.

Cứ mỗi độ thu về cũng là mùa cốm đến. Cốm xanh thơm phức mùi lúa mới được bày bán ngoài chợ từ đầu thu, nhưng phải đến tầm tháng 10 mới thật ngon, ngọt và dẻo thơm. Cốm được mua về dùng để ăn với chuối chín hay làm chè cốm. Người hảo ngọt lại mua về để làm món cốm xào, chè cốm, xôi cốm… Cốm còn được chế biến thành thứ bánh cốm dẻo ngọt mang ý nghĩa sâu xa về nguồn cội, là lễ vật để kết tóc xe duyên cho những đôi uyên ương, là món quà thơm thảo cho người thân, bạn bè ở xa.

Chả cốm có hương vị và cách chế biến rất khác so với bánh cốm hay xôi cốm. Nguyên liệu để làm món này gồm cốm trộn đều với thịt nạc vai xay (hoặc giò sống) nêm chút gia vị cho vừa ăn. Nặn chả thành những miếng dẹt vừa miệng đem hấp qua. Sau đó cho chả vào chảo dầu nóng già chiên vàng đều hai mặt là được. Chả cốm không bày trên đĩa mà bỏ vào lá sen non, ăn nóng. Khi thưởng thức, người ăn sẽ cảm nhận được cái giòn tan của vỏ bên ngoài, cái dẻo dính của nhân bên trong và nhất là hương vị ngọt ngào của hạt cốm quyện hương lá sen.