Cẩn thận với tăng huyết áp giả tạo

Hậu quả là có người bị tụt HA do dùng thuốc hạ HA không đúng chỉ định, có khi phải đến bệnh viện cấp cứu. Dù chẩn đoán cao HA là trách nhiệm của thầy thuốc chuyên môn, nhưng chúng ta cũng cần biết đôi chút về hiện tượng tăng HA giả tạo này, để tránh những tác hại do việc dùng thuốc hạ HA không đúng chỉ định.

Như chúng ta đã biết, số HA trung bình của người Việt Nam là 120/80mmHg, thường được gọi tắt là 12/8. Trong đó, 12 là số HA trên, 8 là số HA dưới. Gọi là cao HA khi số HA trên cao hơn 140mmHg và/hoặc số HA dưới cao hơn 90mmHg. Hiện nay vẫn còn quan điểm sai lầm cho rằng ở người cao tuổi, HA 160 – 170 vẫn xem là bình thường không cần điều trị. Nhiều nghiên cứu cho thấy, mức HA 160 –170 vẫn gây hại cho tim, não, mạch máu… nên cần phải điều trị đưa HA về dưới 140/90.

Ảnh: gettyimages.com

Cao HA có năm triệu chứng chính:

1. Nhức đầu: phía sau gáy hay trước trán, thường vào buổi sáng, đôi khi kéo dài cả ngày.

2. Chóng mặt: cảm giác đi đứng không vững và hơi nặng đầu.

3. Mệt: cảm giác nặng ở ngực và hơi khó thở.

4. Yếu liệt tay chân vài giây đến vài phút.

5. Chảy máu cam tái phát nhiều lần, mỗi lần chảy, máu giọt nhanh và nhiều do áp lực máu cao làm vỡ mạch máu nhỏ ở niêm mạc mũi.

Tuy nhiên, các triệu chứng này còn gặp trong nhiều căn bệnh khác, nên chúng ta cần lưu ý: khi đo HA thấy cao có thể là tăng HA thực sự, nhưng một số trường hợp cũng có thể  là tăng HA giả tạo. Hiện tượng cao HA giả tạo thường có hai dạng như sau:

1. Hội chứng áo choàng trắng: là tình trạng bệnh nhân có cảm giác hồi hộp, lo lắng lúc đến khám bệnh gặp bác sĩ, điều dưỡng mặc áo choàng trắng, khiến bệnh nhân xuất hiện tình trạng hồi hộp, tim đập nhanh, làm HA tăng lên, có khi tăng từ 160 đến 180mmHg nhưng hiếm khi tăng đến 200mmHg. Những trường hợp tăng HA giả tạo luôn đi kèm với nhịp tim nhanh, người bệnh có cảm giác hồi hộp, đánh trống ngực… Sau khi trấn  an và nghỉ ngơi khoảng 30 phút, HA và nhịp tim có thể trở về bình thường. Nhiều trường hợp phải theo dõi HA suốt 24 giờ bằng hệ thống HA holter mới xác định được tình trạng tăng HA giả tạo.

2. Tăng HA giả tạo do xơ cứng động mạch cánh tay làm cho số HA trên đo được cao hơn thực tế. Hiện tượng này có thể gặp ở khoảng 10% người lớn tuổi. Trong những trường hợp này, bác sĩ sẽ cho thực hiện một nghiệm pháp có tên là nghiệm pháp Osler để xác định tình trạng tăng HA giả tạo ở người cao tuổi này.

 Nếu không xác định được tăng HA giả tạo mà điều trị như cao HA thực sự có thể gây nguy hiểm cho người bệnh như tình trạng tụt HA, hạ HA tư thế đứng. Đây là hiện tượng người đang nằm hoặc ngồi mà đứng dậy nhanh thì thấy bị hoa mắt, không đứng vững được, có thể bị té ngã đột ngột và nhiều trường hợp té ngã đã gây chấn thương sọ não…

Do vậy, khi đo HA tại nhà thấy cao, chúng ta không nên tự ý dùng thuốc mà phải đến cơ sở y tế khám lại xem có phải là cao HA thực sự hay không.