Dù việc của con làm hoàn toàn sai trái nhưng cha mẹ vẫn cố tình bênh vực, tìm mọi lý do biện hộ cho hành động của con mình. Từ đứa trẻ ngoan ngoãn, dần dần, theo thời gian biến thành “ông vua con”, bất trị… Việc chiều chuộng, bênh vực con cái vô tình trở thành nguyên nhân tạo cho trẻ những thói quen xấu.

Yêu chiều quá mức

Hằng ngày, bé Hà Oanh (bốn tuổi, ở Q.Hoàn Kiếm, Hà Nội) thường ở nhà với người giúp việc. Anh chị Minh đi làm cả ngày, tối về luôn dành thời gian quan tâm đến cháu. Hôm nọ, trong lúc chơi đùa, bé Oanh dùng thước dạy học của mẹ đánh vào mặt chị Thu giúp việc, tím bầm cả mặt. Không đoái hoài đến người giúp việc, anh Minh vừa ôm con, vừa nói: “Bé thế mà khỏe thật, biết dùng thước như người lớn”. Khi chị Thu góp ý thì anh biện hộ: “Trẻ con chúng biết gì mà cô trách cứ cháu”.

Ảnh: Đăng Khoa

Bé Hoàng Anh (12 tuổi, ở Long Thành, Đồng Nai) thường giành hết đồ chơi khi chơi với bạn Hiếu (13 tuổi) hàng xóm. Bị Hiếu đòi lại đồ chơi, Hoàng Anh đã ném đá vào mặt bạn. Khi mẹ của Hiếu đến nhà để trao đổi với cha mẹ của bé Hoàng Anh thì chỉ nhận được sự trả lời hoàn toàn thiếu trách nhiệm của người lớn: “Trẻ con đánh nhau là bình thường, đứa nào cũng đều có lỗi, con nhà chị cũng chẳng vừa. Nó hơn tuổi con tôi, lẽ ra phải biết nhường nhịn em chứ...”. Mẹ của Hiếu đành chấp nhận và chỉ biết yêu cầu con mình từ nay hãy cẩn thận.

Không ít trường hợp được cha mẹ yêu chiều quá mức, trẻ sẽ không phân biệt được đúng sai, luôn cho mình là đúng, là số một trong gia đình, tập thể. Khi giao tiếp, quan hệ, chúng thường bắt người khác phải phục tùng. Một số gia đình, cha mẹ đi làm cả ngày, ít có thời gian chăm sóc con cái, họ giao con cho người giúp việc; khi có điều kiện thì yêu chiều hết mức, trẻ muốn gì được nấy, thậm chí có những yêu cầu quá trớn họ cũng chấp nhận, dù họ hiểu điều đó không phù hợp với con trẻ. Chị Hà (Cẩm Mỹ, Đồng Nai) không muốn con mình thua kém bạn bè, chị đã mua cho cháu chiếc điện thoại xịn, trị giá gần bảy triệu đồng trong khi cháu chỉ mới học lớp 7. Dùng được một tháng, cháu không thích, chị lại đổi cái máy mới với giá cao hơn.

Trẻ càng được bênh vực, yêu chiều quá mức, lớn lên sẽ khó tự lập, luôn ở trạng thái tâm lý trông chờ, dựa dẫm, ỷ lại người khác. Thậm chí nhiều em còn hình thành tính bảo thủ, chỉ biết phê bình người khác mà ít khi thừa nhận phần sai về mình. Đặc biệt, các em lớn lên thường có thái độ xem thường người khác và cũng không biết quý trọng những giá trị ngay từ chính những người thân của mình đem lại.

Người lớn nên làm gì?

Ngay từ những năm đầu đời, đứa trẻ cũng cần được hình thành thói quen biết san sẻ. Cha mẹ hãy từng bước cho con trẻ nhận ra những điều đúng sai, phải trái, cho dù là đơn giản nhất. Trong trường hợp cần thiết phải nghiêm khắc để trẻ dần dần nhận ra việc mình làm là có lỗi, cần phải sửa chữa. Đặc biệt khi xung đột với những đứa trẻ khác, người lớn cần tìm hiểu nguyên nhân để cùng trẻ phân tích đúng sai, không nên có thái độ nuông chiều con quá mức, bênh vực con và luôn cho rằng đứa trẻ khác là có lỗi, là nguyên nhân của xung đột, còn con nhà mình thì lúc nào cũng đúng.

Trong gia đình nếu có ông bà hoặc người thân giúp việc, cha mẹ nên đề nghị họ cần nghiêm khắc với con, yêu chiều đúng lúc, đúng chỗ, khi con cháu mắc lỗi, nhất thiết phải thừa nhận khuyết điểm. Để trẻ được người khác bênh vực, trẻ lại càng có cơ hội phạm lỗi nặng hơn.

Cha mẹ cùng những người thân trong gia đình luôn thể hiện sự mẫu mực, nhất là những hành vi cần có sự công bằng. Tất nhiên sự công bằng không phải là chia đều, mà có cách ứng xử và giải quyết các mối quan hệ phù hợp nhất (theo các tình huống, độ tuổi…).

Khi con mắc lỗi cũng không nên quá khắt khe với trẻ. Người lớn nên dùng lời lẽ để phân tích, giảng giải cho đến khi con nhận ra điều mình sai trái. Đồng thời, cha mẹ cũng không tỏ thái độ thiên lệch với con, có thể trong vụ xung đột, đứa trẻ khác là nguyên nhân gây ra, nhưng cha mẹ lại đổ lỗi hết trách nhiệm về con mình. Điều này tạo ra cho con trẻ hình thành tâm lý không quý trọng người thân, các em lớn lên lại dễ xa lánh mọi người.