Bị đột quỵ não nghi do dùng thuốc tránh thai - điều chị em không được coi thường
Mới đây, khoa Cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội vừa cấp cứu thành công một phụ nữ bị đột quỵ não có tiền sử dùng thuốc tránh thai lâu năm.
Dùng thuốc tránh thai lâu năm, một phụ nữ bị nghi đột quỵ não
Thạc sĩ, bác sĩ Lương Quốc Chính, Khoa A9, Bệnh viện Bạch Mai cho biết mới đây khoa vừa cấp cứu cho bệnh nhân bị đột quỵ.
Bệnh nhân B.T.K.P (nữ, 43 tuổi, Hà Nội), được gia đình đưa vào khoa Cấp cứu A9, bệnh viện Bạch Mai lúc 07 giờ 40 phút ngày 21 tháng 2 năm 2017 vì lý do liệt nửa người trái. Khoảng 3 giờ sáng cùng ngày, trước khi đi ngủ, bệnh nhân hoàn toàn bình thường. Đến 6 giờ sáng gia đình phát hiện bệnh nhân nói khó, méo miệng và liệt 1/2 người trái. Ngay lập tức, gia đình sơ cứu cho bệnh nhân bằng cách châm kim vào 10 đầu ngón tay. Khoảng hơn một giờ sau, khi thấy tình trạng bệnh nhân không cải thiện, gia đình đưa ngay bệnh nhân vào khoa Cấp cứu A9, bệnh viện Bạch Mai.
Ngày điều trị thứ 8, bệnh nhân Phương hoàn toàn tỉnh táo, không còn bất cứ dấu hiệu liệt nào. Ảnh: Lương Quốc Chính.
Ngay khi bệnh nhân vào viện, các bác sĩ trực tại khoa Cấp cứu A9 khám thấy bệnh nhân hoàn toàn tỉnh táo, nhịp tim bình thường (tần số 68 lần/phút), huyết áp không cao (130/80 mmHg), thở êm (nhịp thở 20 lần/phút), không sốt (nhiệt độ 36 độ C) và độ bão hòa oxy máu mao mạch tốt.
Tuy nhiên, bệnh nhân có biểu hiện liệt dây thần kinh số VII bên trái rõ (liệt mặt trái), liệt hoàn toàn nửa người trái (cơ lực cả tay và chân trái là 1/5), dấu hiệu Babinski dương tính bên trái, đồng tử mắt hai bên đều, kích thước 3 mm và còn phản xạ với ánh sáng, NIHSS đạt 8 điểm.
Bệnh nhân được chỉ định chụp cộng hưởng từ não và mạch não cấp cứu tại Khoa Chẩn đoán Hình ảnh (Bệnh viện Bạch Mai) cho kết quả tổn thương tăng tín hiệu thái dương, thùy đảo, nhân bèo bên phải của nhồi máu não cấp tính trên FLAIR do tắc động mạch não giữa phải đoạn đầu M2.
Đây là một trường hợp bệnh nhân còn rất trẻ, khả năng kết cục lâm sàng xấu chiếm đến 90% nếu không được điều trị tái thông mạch máu nhằm cứu nguy cho các vùng não bị thiếu máu vẫn có khả năng hồi phục (tranh tối tranh sáng).
Do vậy, các bác sĩ trực Khoa Cấp cứu A9 và Khoa Chẩn đoán Hình ảnh, Bệnh viện Bạch Mai đã rất quyết tâm, hội chẩn chớp nhoáng với nhau trước khi xin ý kiến lãnh đạo hai khoa cho chỉ định can thiệp tái thông mạch máu bị tắc bằng dụng cụ cơ học qua đường động mạch cho bệnh nhân.
Thuốc tránh thai là một yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ đột quỵ não, nhất là ở những người hút thuốc lá, tăng huyết áp, đau nửa đầu (migraine).
Chỉ chưa đầy 30 phút can thiệp tái thông mạch máu bị tắc bằng dụng cụ cơ học qua đường động mạch cho bệnh nhân, các bác sĩ đã lấy ra được một mảnh huyết khối nhỏ có chiều dài khoảng 1 cm. Tiến hành chụp mạch lần cuối cùng thấy động mạch não giữa bên phải tái thông hoàn toàn. Sau khi kết thúc can thiệp tái thông, bệnh nhân được chuyển về Khoa Cấp cứu A9 trong tình trạng tỉnh hoàn toàn, không còn liệt dây thần kinh số VII bên trái, liệt 1/2 người trái cải thiện rõ rệt (cơ lực cả tay và chân trái đạt 4/5).
Đến ngày điều trị thứ 8, bệnh nhân hoàn toàn tỉnh táo, không còn bất cứ dấu hiệu liệt nào. Tuy nhiên, các bác sĩ vẫn chưa tìm thấy bất cứ yếu tố nguy cơ nào khiến bệnh nhân rơi vào tình trạng đột quỵ nhồi máu não như vậy. Tuy nhiên, có một điều hết sức quan trọng khiến các bác sĩ phải lưu tâm là bệnh nhân sử dụng thuốc tránh thai có thành phần gồm: Desogestrel, Ethinyl Estradiol từ khoảng 4,5 năm nay. Đây thực sự là một yếu tố quan trọng làm tăng nguy cơ đột quỵ não, nhất là ở những người hút thuốc lá, tăng huyết áp, đau nửa đầu (migraine).
Thuốc tránh thai làm tăng nguy cơ đột quỵ não
Theo BS Lương Quốc Chính, thuốc tránh thai có thể làm tăng nhẹ nhưng rõ rệt nguy cơ một loại đột quỵ não phổ biến nhất. Hiện nay trên thế giới, có khoảng hơn 100 triệu phụ nữ đã và đang dùng thuốc tránh thai đường uống. Ở Mỹ, có đến 40 nhãn hiệu thuốc tránh thai đường uống và 21 nhãn hiệu thuốc tránh thai khẩn cấp.
Ở phụ nữ trẻ khỏe mạnh mà không có bất cứ yếu tố nguy cơ đột quỵ não, thì nguy cơ đột quỵ liên quan đến việc sử dụng thuốc tránh thai là thấp. Nhưng ở phụ nữ có các yếu tố nguy cơ đột quỵ khác, "nguy cơ đột quỵ liên quan đến việc sử dụng thuốc tránh thai là cao hơn, do vậy thuốc tránh thai đường uống không nên khuyến khích", BS Marisa McGinley (Loyola University Medical Center and Loyola University Chicago Stritch School of Medicine) nói.
Theo BS Lương Quốc Chính, thuốc tránh thai có thể làm tăng nhẹ nhưng rõ rệt nguy cơ một loại đột quỵ não phổ biến nhất.
Ca đột quỵ não liên quan đến việc dùng thuốc tránh thai đường uống đã được báo cáo lần đầu tiên năm 1962. Thời kỳ đầu, thuốc tránh thai đường uống mang hàm lượng cao estrogen tổng hợp (tới 150 microgram). Hiện nay, hầu hết các thuốc tránh thai đường uống chỉ chứa hàm lượng estrogen tổng hợp thấp từ 20 - 35 microgram, không thuốc nào chứa quá 50 microgram.
Thuốc tránh thai đường uống làm tăng nguy cơ đột quỵ nhồi máu não gây ra bởi các cục máu đông và chiếm khoảng 85% tất cả các đột quỵ. Trên quần thể dân số, thuốc tránh thai dường như không làm tăng nguy cỡ đột quỵ chảy máu não gây ra bởi chảy máu trong não.
Tỷ lệ đột quỵ nhồi máu não chiếm khoảng 4,4 trường hợp trên 100.000 phụ nữ ở độ tuổi sinh sản. Trong một nghiên cứu phân tích gộp, thuốc tránh thai làm tăng nguy cơ đột quỵ lên 1,9 lần, và làm tăng tỷ lệ độ quỵ lên 8,5 trường hợp trên 100.000 phụ nữ có dùng thuốc. Đây vẫn chỉ là nguy cơ thấp; cứ 24.000 phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai thì sẽ có thêm 1 trường hợp đột quỵ não.
Nhưng với phụ nữ vừa dùng thuốc tránh thai và vừa hút thuốc lá, có bệnh tăng huyết áp hoặc có tiền sử đau nửa đầu (migraine)... thì nguy cơ đột quỵ còn cao hơn rõ rệt. Vì vậy, các bác sĩ khuyến khích những phụ nữ này không nên dùng thuốc tránh thai.